“De Monsterballon (Le Géant) van Nadar. Opstijging 11 September 1865.” Lithografie gedrukt in kleur door Morrien & Amand – Steendrukkerij voor Handel en Kunst. Afm. (blad) 39,2 x 26,9 cm.
Op maandag 11 september 1865 werd de Amsterdammers een bijzonder vermaak geboden op het weiland bij de Utrechtsepoort, achter de Gazfabriek: de reuzenballon van de heer Nadar, genaamd le Géant. De ballon werd gevuld met ‘6,098 kubiek ellen gaz’ en kon 4500 kilo de lucht in voeren. Over de gondel: ‘Het schuitje is als een huis ingerigt en heeft twee verdiepingen’.
Van heinde en verre kwamen nieuwsgierigen naar de stad om met eigen ogen de luchtreis van de Franse avonturier te zien. De Hollandsche Spoorweg zette extra treinen in, en tussen Purmerend en Amsterdam voeren extra schroefstoomboten. Maar toen bleek dat op die bewuste maandag 11 september 1865 de wind onverantwoord hard woei, werd het evenement afgeblazen en uitgesteld.
Félix Nadar (pseudoniem voor Félix Tournachon), fotograaf, journalist en ballonvaarder, putte zich uit in excuses en riep zijn publiek op om op donderdag 14 september alsnog van de partij te zijn. Die dag stroomde het weiland bij de Utrechtse Poort, tegenover het Paleis voor Volksvlijt, opnieuw vol met toeschouwers. Tergend langzaam bolde de ballon op door het gas en kwam het gevaarte overeind. Toen de 400 burgers en militairen die de ballon in bedwang hielden loslieten, steeg ‘Le Géant’ eindelijk op.
Een uur lang reisde Nadar met zijn gezelschap in de lucht, maar toen de Noordzee akelig dichtbij kwam, besloot Nadar zijn monsterballon in de Haarlemmermeerpolder te laten landen. Gelukkig konden de avonturiers heelhuids uit hun huisje kruipen.
Nadar was de eerste mens in de geschiedenis die luchtfotografieën maakte.
“EENIGE BIJZONDERHEDEN:
De Heer Nadar zal met zijn Monster-Ballon de Géant in de tweede week van September zijne eerste opstijging alhier te lande bewerkstelligen.
Wij laten hier eene beschrijving volgen van dit reuzengevaarte, waarvan de afmetingen in de aerostatische jaarboeken tot heden onbekend zijn. De Monster-Ballon van 1837 toch, die de reis van Londen naar Weilburg deed, mat slechts 2500 kub. el inhoud, terwijl de Géant 6098 kub. el gas bevatten kan.
De Géant bestaat uit twee ballons, die over elkander zijn gespannen, om de meest mogelijke hechtheid aan dit monster-luchtschip te verschaffen.
De grondstof bestaat uit witte taf van de beste kwaliteit en beide ballons zijn volmaakt aan elkander gelijk. Iedere ballon heeft 118 banen van 70 el lengte bij 0,60 el breedte. Deze banen zijn geheel met de hand genaaid en dubbel gestikt.
De Géant kan en moet een gewigt van 90 kwintalen medevoeren.
De totale hoogte bedraagt ongeveer 45 el. Voor de vervaardiging zijn noodig geweest 7000 el zijde tegen 74 fr. de el. Het huisje, dat 2,30 el hoog en 4 el breed is, heeft twee verdiepingen en is vervaardigd uit mandenwerk, van onderen en ter zijde door twintig kabels omwoeld, die bevestigd zijn aan den ijzeren ring van den ballon.
Behalve de hut van den kapitein, waarin een bed van 75 duim breedte en waaronder eene afdeeling is voor de bagage, bevinden zich in het vertrek voor de reizigers drie boven elkander geplaatste slaapsteden, terwijl de vier overige afdeelingen van het huisje eene provisiekamer, een waschvertrek, een photographisch atelier en eene drukkerij bevatten.
De bedoeling is hier niet, zooals sommigen zullen denken, om portretten in de lucht te maken, de Heer Nadar onderneemt deze opstijgingen om zijne navorschingen op het gebied der lucht-photographie voort te zetten, die hij toepasselijk wil maken op alle land- en hemelkaarten, landmeetkunde, krijgskunde enz. enz.
Men verzekert ons dat de Heer Nadar reeds zeer interessante uitkomsten verkregen heeft.
Wat de drukkerij aangaat, deze bestaat slechts in eene eenvoudige copieer-pers van Ragueneau, uitmuntend geschikt om de berigten te drukken, welke de Monster-Ballon vallen laat op de plaatsen, die hij overtrekt; en die bezorgd zijnde aan de plaats van opstijging, bestemd zijn om de familien der medereizigers gerust te stellen.
De Reuzen-Ballon neemt, behalve de noodige provisiën, bij zijne opstijging de instrumenten mede tot wetenschappelijke onderzoekingen.
De noodklep werd aan de gewone klep toegevoegd, waarvan de te geringe verhoudingen de oorzaak waren van de verschrikkelijke gebeurtenis in Hannover, bij welke gelegenheid de Heer Nadar het regterbeen zwaar kneusde, en een der medereizigers den regterarm brak. De Heer Nadar heeft de lotgevallen van deze vreesselijke nederlating verhaald in een boek, indrukwekkender dan alle romans, getiteld: Les mémoires du Géant.
Door middel van deze noodklep kan men voortaan den Ballon van gas ontlasten op het oogenblik zelf dat hij de aarde raakt en bijgevolg de ongemakken van het voortslepen vermijden.
De 2 ankers, welke ieder 75 Ned. Ponden wegen, zijn met kabels vastgesjort, die aan iedere kracht weêrstand bieden en de enkele groote kabel, ter lengte van 150 Ned. Ellen, weegt alleen 300 Ned. Ponden.
De opblazing of vulling van den Ballon is misschien nog belangrijker in zijne bijzonderheden, als het opstijgen zelve, en het is hoofdzakelijk daarop dat de aandacht der nieuwsgierigen gevestigd wordt.
Bij elke opstijging kan de Géant 35 à 40 personen medenemen.
De Heer Nadar, zal volgens gewoonte deze opstijging organiseren, die hij, zegt men ons, zoo ver mogelijk zal uitstrekken.
De Heer Nadar bestuurt alle reizen en oplatingen van den Géant. Zijn kapitein, den Heer Camille d’Artois, is een man vol voorzigtigheid en moed, die voor zijne eerste optreding in den Géant, de opstijging georganiseerd heeft ter gelegenheid van den verjaardag der nationale onafhankelijkheid te Brussel den 27 Sept. 1863, in tegenwoordigheid van den Koning, van de Koninklijke familie en van eene ontelbare menigte.
De Géant heeft nog slechts drie opstijgingen gedaan.
Het wondervolle binnenste van zijn huisje is bezocht geworden door vier Souvereinen, Keizer Napoléon III, den Koning van Griekenland, den Koning der Belgen en den Koning van Hannover.
Ter gelegenheid der twee opstijgingen te Parijs, was de Princes de la Tour d’Auvergne mede eene van de Passagiers van de eerste, er was eene zoodanige verplaatsing der bevolking, welke verzameld was op het veld van Mars, dat het overige der stad onbevolkt scheen.
De Géant kan twee à drie dagen en even zoovele nachten in de lucht blijven.
De grootste togt die hij gemaakt heeft is circa 350 uren, toen hij, na des nachts de Zuiderzee genaderd te zijn, des morgens in de vlakten van Hannover nederdaalde.
Wij vernemen dat de prijs om als passagier mede te gaan 500 gulden bedraagt.
De opstijging zal plaats hebben den 11den September, op een stuk weiland, op den Buitensingel, achter de Hollandsche Gasfabriek.”
Le Géant inspireerde Jules Verne tot het schrijven van zijn avonturenroman “Cinq semaines en ballon” (Vijf weken in een luchtballon) uitgegeven in 1863.
Literatuur: Frederik Muller “Nederlandse Historieplaten”, nr. 7393-A
Prijs: Euro 425,-
