Utrecht – J. van Druten, 1885

UTRECHT AAN HET BEGIN VAN DE 19E-EEUWSE STADSUITBREIDINGEN

“Plattegrond der Gemeente Utrecht” lithografie “bewerkt onder toezicht van den heer architect-directeur der gemeentewerken [C. Vermeys] te Utrecht”, uitgegeven in 1885 door J. van Druten van Stoomdrukkerij ‘de Industrie’. Later met de hand gekleurd. Afm. (papier): 83 X 111 cm.

De stadsuitbreidingen die in Utrecht in de tweede helft van de 19de eeuw op gang kwamen, deed de behoefte aan ambtelijke kaarten als deze ontstaan. Tot 1879 gaven kaarten voornamelijk de oude stad binnen de singels weer en weinig van het omliggende gebied. Bij deze plattegrond daarentegen zien we een veel groter gebied van de nog weinig bebouwde omgeving afgebeeld: duidelijk met het oog op de stadsuitbreidingen die voor de deur stonden.

Links op de kaart komt een inzetkaartje voor getiteld, ‘Gemeente Utrecht’ 1:100 000, waarop het kaartkader is ingetekend, daaronder: een ‘aanwijzing’ met betrekking tot spoorwegen, tramways, rivieren, kanalen, plantsoenen, grens van de gemeente, openbare gebouwen, particuliere gebouwen en onbebouwde eigendommen. Leuk zijn ook de spoorwegen die inmiddels vanuit de stad naar Amsterdam, Rotterdam, ’s Hertogenbosch, Zwolle en Arnhem uitwaaieren.

De lijst van straten, gebouwen enzovoorts linksboven is in alfabetische volgorde gezet en door middel van een coördinatensysteem in het kaartbeeld terug te vinden.

In vergelijking met de voorgaande kaart van Utrecht (uit 1879) zijn onder meer de weergave van het ‘Amsterdam-Merwede kanaal’ (geopend in 1892), de uitbreiding van de bebouwing in Oudwijk, Wittevrouwen, bij het begin van de Vleutenseweg en Amsterdamse straatweg, voorts de veranderde grondvorm van het Stationsemplacement Oosterspoorweg en de plantsoenpatronen bij het Academisch Ziekenhuis, de Rooms-Katholieke begraafplaats (einde Biltstraat, ingewijd in 1875) en de begraafplaats aan de Koningsweg.

Op de kaart staan nog niet het huis van bewaring aan de Koningsweg uit 1895, de gemeentekwekerijen bij Raadwijk en het Wilhelminapark (opengesteld in 1898)

Literatuur: “Kaarten van Utrecht” – Donkersloot de Vrij (1989), nr. 40.

Prijs: Euro 2.650,-