DE PATRIOTTISCHE SCHUTTERIJ TE UTRECHT
“Afbeelding van de Parade op de Neude binnen Utrecht…” Twee kopergravures, pendanten, uitgegeven rond 1789 door Georg Bathasar Probst naar ontwerpen van Johannes Jelgerhuis. In de tijd met de hand gekleurd. Afm.: 37,5 × 47 cm.
Aan het einde van de 18e-eeuw was er in de Nederlandse Republiek een grote groep burgers die democratisering wilde stimuleren en de macht van de falende stadhouder Willem V, prins van Oranje-Nassau, wilde indammen. Zij eisten hervormingen in het bestuur, begonnen zich te wapenen en drongen in de loop der jaren in steeds meer steden onder andere aan tot een democratische verkiezing van het stadsbestuur.
In 1786 en 1787 escaleerde het conflict tussen de patriotten en prinsgezinden of orangisten (aanhangers van de stadhouder-prins van Oranje) zodanig dat er gevechten uitbraken en er een korte burgeroorlog woedde.
Op de eerste gravure zien we de situatie van “den tweeden September 1787”, de opstelling en optocht van de patriotse schutterijen, inclusief Amsterdamse burgers en de Ulanen (lichtbewapende bereden soldaten). In het midden van het plein wordt de Rijngraaf Frederik van Salm begroet, die het patriottische bevel voerde over de verdediging van de stad Utrecht.
Twee weken later viel het Pruisische leger de Republiek binnen en kwam de orangisten te hulp. Van Salm gaf de stad Utrecht op en de patriotse schutterijen ontvluchtten de stad. De tweede gravure toont dan ook de chaos op de Neude “bij de Verlating, Snachts tusschen den 15, en de 16, September 1787”.
Daarop volgde de Oranjerestauratie en werd het stadhouderlijk stelsel nog zeven jaar voortgezet.
Prijs: VERKOCHT
