Friese meren – Wopke Eekhoff, 1850

“Doniawerstal de Derde Grietenij van Zevenwouden.” Gravure vervaardigd in 1850 door Daniel Veelwaard voor de Nieuwe Atlas van Provincie Friesland…

“Doniawerstal de Derde Grietenij van Zevenwouden.” Gravure vervaardigd in 1850 door Daniel Veelwaard voor de Nieuwe Atlas van Provincie Friesland van Wopke Eekhoff. Later met de hand gekleurd. Afm. ca. 74,7 x 54 cm.

Doniawerstal was een grietenij in het Friese kwartier Zevenwouden. Het was een agrarisch gebied met landbouw en veeteelt als belangrijkste economische activiteiten. Doniawerstal werd bestuurd door een grietman, die werd aangewezen door de stad Leeuwarden, die over het gebied heerste. De grietman was verantwoordelijk voor de handhaving van de wet en orde en had ook bevoegdheden op het gebied van rechtspraak en belastingheffing. In de loop van de 19e en 20e eeuw verloor de grietenij Doniawerstal aan betekenis en werd opgeheven bij de invoering van de nieuwe bestuurlijke indeling van Nederland in 1851.

Tegenwoordig maakt het gebied deel uit van het toeristische gebied de Friese meren. Op de kaart zien we waar Nederland in onze tijd watersport bedrijft: het Slotermeer, de Langweerderwielen, het Koevordermeer, Tjeukemeer en Sneekermeer.

De Nieuwe Atlas van Provincie Friesland, werd in opdracht van het provinciebestuur gemaakt. Op 2 maart 1847 verscheen in de Leeuwarder Courant het “Berigt van Inteekening op de uitgave van een nieuwe Atlas van Vriesland“. De prijs voor de hele atlas met 32 kaarten was fl. 48, losse kaarten kostten fl. 2 per stuk.

Iedere kaart werd in de betreffende gemeente twee weken ter inzage gelegd. Via een voorafgaande publicatie in de Leeuwarder Courant meldde Eekhoff dat “ieder in de gelegenheid wordt gesteld om daarop schriftelijke aanmerkingen aan het Bestuur mede te deelen“. Ook werd nog even vermeld dat men nog steeds voor twee gulden een losse kaart kon bestellen, “dewijl die na de uitgave niet meer te bekomen zullen zijn“.

Op zijn dertiende ging Wopke Eekhoff (1809 – 1880) in zijn geboortestad Leeuwarden aan het werk bij boekhandelaar en drukker G.T.N. Suringar. Hij ontwikkelde zich tot een self-made historicus van naam. In 1838 werd hij benoemd tot stadsarchivaris van Leeuwarden, de eerste van Nederland. Die functie combineerde hij met een eigen boekhandel en uitgeverij op de hoek van de Wirdumerdijk en de Peperstraat.

In een oplage van 286 exemplaren gaf Eekhoff in 1849 de Nieuwe Atlas van Friesland uit, tegenwoordig beter bekend als de Eekhoff-atlas. Tien jaar daarvoor hadden Gedeputeerde Staten van Friesland opdracht gegeven om de provincie opnieuw in kaart te brengen. Met behulp van driehoeksmeting werden de kaarten samengesteld door J.W. Witteveen (tekenaar bij het kadaster), onder toezicht van ingenieur-verificateur J.H. Jappé. De kaarten werden gegraveerd door D. en H. Veelwaard en beletterd door L. Schweickhardt.

Prijs: VERKOCHT