Wadden sea – Pieter Mortier, 1693

“Carte des Entrees du Suyder Zee et de L’Embs avec les Isles Bancs et Costes Comprises entre La Hollande et…

“Carte des Entrees du Suyder Zee et de L’Embs avec les Isles Bancs et Costes Comprises entre La Hollande et la Frise Orientale.” [Kaart van de ingangen van de Zuiderzee en de Eems, inclusief de zandbanken en kusten, tussen Holland en oostelijk Friesland.] Gravure vervaardigd in 1693 door Herman van Loon, gedrukt van twee koperplaten, uitgegeven te Amsterdam door Pieter Mortier als deel van diens Le Neptune François. In de tijd met de hand gekleurd. Afm.: 61,3 x 88,9 cm.

Grote gedetailleerde paskaart van de ingang van de Zuiderzee gezien van zuid naar noord. De meeste kleine plaatsen zijn aangegeven met een kerk of ander gebouw, van sommige steden zijn de fortificaties te zien. Met inzetkaart van de Zuiderzee van Urk tot aan Amsterdam.

De Zuiderzee lag vol zandbanken en andere ondieptes. Daardoor was het een moeilijk vaarwater. Vooral in het noordelijke deel – de huidige Waddenzee – konden schepen met moeite een route vinden. Daarvoor gebruikten schippers kaarten als deze waarop dieptes, zandbanken, bakens en visfuiken zijn aangegeven.

Le Neptune François, die wordt beschouwd als de fraaiste en kwalitatief meest hoogstaande zeeatlas die in de zeventiende eeuw in Amsterdam werd uitgegeven, is een zogenaamde contrefaçon: een nadruk. Pieter Mortier (1661-1711) wilde hiermee de concurrentie aangaan met De nieuwe groote lichtende zeefakkel, de indrukwekkende zeemansgids waarmee Johannes van Keulen (1654-1715) zich vanaf 1681 een monopoliepositie op het terrein van de maritieme cartografie had verworven.

Jean Colbert (1619-1683) gaf in de tachtiger jaren van de zeventiende eeuw een groep wiskundigen en astronomen van de Académie Royale des Sciences opdracht om in samenwerking met hydrografen van de Franse marine de kusten van het Europese continent van Noorwegen tot Gibraltar in kaart te brengen. Het resultaat van deze onderneming, een schitterend gegraveerde atlas in 29 bladen, uitgegeven onder verantwoordelijkheid van de koninklijk geograaf Alexis-Hubert Jaillot (1632-1712) rolde in 1693 van de drukpersen van de Imprimerie Royale in Parijs.

Nog datzelfde jaar verscheen in Amsterdam de nadruk van Pieter Mortier die identiek was gegraveerd en gedrukt. Mortier, de zoon van een Franse politieke vluchteling, had in 1690 het privilege verkregen om de kaarten en atlassen van Franse uitgevers in Holland te verspreiden. Hij vatte dat recht ruim op. Omdat hij niet aan de originele koperplaten kon komen, liet hij de kaarten opnieuw graveren. Vervolgens bracht hij de atlassen onder vermelding van het oorspronkelijke impressum op de markt. Zo ook Le Neptune François.

Prijs: Euro 1.650,-