Hoogheemraadschap Woerden – Vingboons, De Wit, 1690

WANDKAART VAN HET GROOT-WATERSCHAP VAN WOERDEN “T Hooghe Heymraedtschap vanden Lande van Woerden”. Zeldzame wandkaart gedrukt van 9 verschillende koperplaten,…

WANDKAART VAN HET GROOT-WATERSCHAP VAN WOERDEN

“T Hooghe Heymraedtschap vanden Lande van Woerden”. Zeldzame wandkaart gedrukt van 9 verschillende koperplaten, vervaardigd door Johannes, Justus en David Vinckboons en uitgegeven door Frederick de Wit te Amsterdam in 1690. Later met de hand gekleurd. Afm. (prent) ca. 121 x 153 cm.

Om de waterschappen te besturen en beheren, waren kaarten onontbeerlijk. In het begin waren dat handschriftkaarten van kleinere eenheden, en later – voor het overzicht – ook van het hele gebied, in druk. Woerden miste de eerste ronde van karteringen in het tweede decennium van de 17e eeuw, toen vader en zoon Van Berckenrode de waterschappen Rijnland, Delfland en Schieland in kaart brachten. Pas in de tweede helft van de 17e eeuw werd ook van Woerden een goede, grootschalige, gedrukte kaart vervaardigd. Het bestuur verstrekte de opdracht in 1670 aan de ‘architekten Vinckebooms’, de broers Johannes en Justus Vinckboons. Zij waren geen echte landmeters, die de polderkaarten doorgaans maakten. Dat was ook niet nodig, zo benadrukte het bestuur, want de gebroeders Vinckboons hoefden geen nieuwe metingen te verrichten. Ze moesten het beeld van de oude kaart alleen corrigeren, aanvullen en graveren – uiteraard tegen geringere kosten. Als voorbeeld had men de in 1660 voltooide kaart van Schieland door Jan Jansz Stampioen voor ogen. De makers baseerden hun kennis op een tegenwoordig niet meer traceerbare kaart die al omstreeks 1648-1649 gemaakt moet zijn. Ook hadden ze de beschikking over de gedrukte, deels overlappende kaarten van aangrenzende waterschappen. De schaal van de kaart van Woerden is met 1:17.000 wel ruim anderhalf keer zo groot als die van bijvoorbeeld Rijnland. Daardoor waren er toch nog negen bladen nodig om dit relatief bescheiden poldergebied weer te geven.

De titel bovenaan weerspiegelt een zekere overwaardering van het waterschap door in plaats van ‘Groot Waterschap’ de hogere kwalificatie ‘T Hooghe Heymraedtschap toe te kennen.

Van deze prachtige gedetailleerde kaart versierd met de wapens van de dijkgraaf en hoogheemraden, verschenen in de loop der jaren verschillende drukken in beperkte oplage, waarbij telkens kleine fouten in het kaartbeeld werden verbeterd en ook de wapens werden aangepast. Dit is de vierde druk uitgegeven door Frederick de Wit.

Wandkaarten werden los aan de wand opgehangen. In ruimtes al dan niet verwarmd met open haard, zonder enige bescherming tegen vocht, rook of aanraken. Dit exemplaar heeft de eeuwen in een map overleefd.

Literatuur: Topografische kaarten van Nederland vóór 1750 (Donkersloot-De Vrij), nr. 764-IV.

Prijs: VERKOCHT