Amsterdam – Joan Blaeu, 1649

BEROEMDE PLATTEGROND VAN AMSTERDAM “Amstelodami celeberrimi hollandiae emporii delineatio nova.”Kopergravure van Amsterdam uitgegeven door Joan Blaeu in 1649, later met…

BEROEMDE PLATTEGROND VAN AMSTERDAM

“Amstelodami celeberrimi hollandiae emporii delineatio nova.”Kopergravure van Amsterdam uitgegeven door Joan Blaeu in 1649, later met de hand gekleurd. Afm. 41 x 53,5 cm.

Deze eerste uitgave van de Blaeu’s plattegrond Amsterdam werd vervaardigd in 1649 voor diens beroemde stedenboek “Het Toonneel der Steden van de Verenigde Nederlanden met hare Beschrijvingen”. De Amstel is in die tijd nog een kronkelende rivier die door het hart van de stad loopt en alleen door de aandelenbeurs van Hendrick de Keyser en de vismarkt aan de Dam wordt overdekt

Het was geen origineel werk, Blaeu had zijn kaartbeeld ontleend aan een plattegrond van Henricus Hondius en deze geactualiseerd tot rond 1647 (de graanpakhuizen op de Brouwersgracht gebouwd in 1647/1648 komen op Blaeu’s kaart voor). Links en rechts bevinden zich smalle lijsten met namen van gebouwen, sluizen, markten, poorten, enzovoorts, waarvan de nummers verwijzen naar de kaart. Het opnemen van twee wapenschilden in de bovenhoeken komt al voor in de stedenboeken van Georg Braun en Franz Hogenberg vervaardigd aan het eind van de 16^e eeuw. Bij Braun en Hogenberg staat tegenover het stadswapen (hier links met de keizerskroon) het wapen van het gewest. Dat is door Blaeu vervangen door een wapenschild met het zegel van de stad.

Om de stad ligt nog de middeleeuwse stadswal, maar die zou met de geplande Vierde Uitleg aan de zuid- en oostkant van de stad worden verlegd. Blaeu had in de halfgroene buitenwijken aan de rand van de stad, het verloop van een nieuwe stadswal rond de geplande uitleg al ongeveer aangeduid. Rond 1650 zou echter de vroedschap kiezen voor een veel ruimer verloop en was de kaart verouderd. In 1658/1659 zou Blaeu daarom voor de latere edities van zijn stedenboek de plattegrond herzien en verbeteren.

Literatuur: D’Ailly “Catalogus van Amsterdamsche Plattegronden” (1934), nr. 133; vgl. Gemeentearchief 2007, tentoonstellingscatalogus Het aanzien van Amsterdam, nr. 41.

Prijs: VERKOCHT