PROPAGANDA VOOR DE FRANSE MONARCHIE
“Jeu Royal de la vie d’Henri IV,” kopergravure vervaardigd door Paul André Basset rond 1820. Later met de hand gekleurd. Afm. 47 x 63 cm.
Dit grote blad toont een levendig ‘ganzenbord’ met 63 genummerde vakjes, gericht op de Franse koning Henri IV (1553-1610). De gravure biedt een overzicht van het leven van Henri IV, van zijn geboorte tot zijn ten hemel opstijging (naar een schilderij van Rubens). Het pad is zorgvuldig chronologische opgebouwd, met belangrijke politieke gebeurtenissen, huwelijken, veldslagen en vredesmomenten. Het spel portretteert Henri IV als een soeverein die dicht bij zijn volk staat en barmhartig is. Zo wordt hij bijvoorbeeld afgebeeld terwijl hij een maaltijd deelt met arme boeren (n° 7), vrouwen, kinderen en ouderen toestaat het belegerde Parijs (1590) te verlaten (n° 26), en in het Louvre een boer uit Béarn verwelkomt (met een kus) die een traditionele kaas meebrengt (n° 51). Hij is een monarch met visie wanneer hij de bouw van de Pont Neuf verordent (n° 26).
De ‘historische commentaren’ van het spel benadrukken belangrijke citaten van de koning, zoals “verzamel u onder mijn vaandel!” tijdens de Slag bij Ivry (n° 20), en zijn beroemde uitspraak: “Ik wil dat er geen boer zo arm is in mijn koninkrijk dat hij niet elke zondag een kip in zijn pot heeft” (n° 57). Het spel benadrukt de rol van de koning als hersteller van de vrede, waarbij de herinnering aan religieuze conflicten ontbreekt, zoals de Bartholomeusnacht, die volgde op zijn huwelijk met Margaretha van Valois in 1572 (n° 6).
Na telkens drie of vier vakjes zijn er afbeeldingen van leden van de koninklijke familie door de tijd heen – van Hendrik IV (n° 3), via Lodewijk XIV (n° 14) tot een dubbelportret van de hertog en hertogin van Berry (n° 59) – waarmee de band van het Huis Bourbon met Henri IV wordt benadrukt. Ze zijn allen familie van ‘Henri le Grand’.
De gravure dateert van rond 1820, samenvallend met de moord op de toekomstige koning, de hertog van Berry, in datzelfde jaar. Dit waren onrustige tijden in Frankrijk, na de Franse Revolutie en de opkomst en val van Napoleon. Met de monarchie in moeilijkheden was dit spel bedoeld als koninklijke propaganda, waarmee werd gesuggereerd dat Karel X (de jongere broer van Lodewijk XVIII), als afstammeling van Hendrik IV, ook een goede monarch zou zijn wanneer hij de troon zou bestijgen. (Karel X zou uiteindelijk regeren van 1824 tot 1830, waarna een einde komt aan de heerschappij van het Huis Bourbon in Frankrijk.)
Paul-André Basset (1785–1819) was een Franse uitgever die in Parijs actief was aan het eind van de 18e en het begin van de 19e eeuw. Hij publiceerde een verscheidenheid aan werken, waaronder kaarten, prenten en bedrukt behang. Hij was de zoon van de graveur André Basset en werkte tijdens zowel de Amerikaanse Revolutie als de Franse Revolutie, waarbij hij belangrijke kaarten met betrekking tot deze gebeurtenissen maakte. Na zijn pensionering in 1819 werd zijn bedrijf voortgezet door de familie Basset vanuit de hoek van de Rue St Jacques en de Rue des Mathurins in Parijs. Het bedrijf sloot zijn deuren in 1865.
Prijs: Euro 650,-
