Zeldzame kaarten

Het 17de-eeuwse Amsterdam voorzag de gehele bekende wereld van kaarten, atlassen en globes. Een groot aantal mensen verdiende hun brood ermee: uitgevers, drukkers, inkleurders, binders en allerlei toeleveringsbedrijven. De Amsterdamse kaartproductie stond borg voor goede kwaliteit. Het overgrote deel van de kaartproductie bestond uit losse kaarten, die in een uitermate gevarieerd assortiment gepresenteerd werden.

Losse kaarten zijn er in verschillende formaten en verschijningsvormen. De meest eenvoudige vorm is een enkel blad, dat aan één zijde bedrukt is met een kaart. Het merendeel van de gedrukte kaarten heeft ruwweg hetzelfde formaat, dat bepaald werd door de wijze van papierfabricage, nl. ca. 60 x 70 cm. Dit formaat kwam goed overeen met de grootst mogelijke koperplaten of houtblokken, waarmee gedrukt werd. We noemen dit het folioformaat. Zowel de methode van papierfabricage als de druktechniek maakten grote formaten onmogelijk.

Een methode om toch grotere zeldzame kaarten uit te geven was al snel gevonden. De kaart werd verdeeld in een aantal stukken, deze werden apart gedrukt waarna de afdrukken aan elkaar geplakt werden. Zo’n uitgave noemen we een wandkaart. De vroegst bekende wandkaarten dateren uit het eerste decennium van de 16de eeuw. Ook wandkaarten werden vanaf ca. 1595 voorzien van decoratieve randen met afbeeldingen. Soms werd een gedrukte geografische beschrijving aan de rand geplakt. Het geheel monteerde men op linnen en aan stokken. Door hun hoge decoratieve waarde, werden wandkaarten ondanks de hoge prijs een zeer gewild object en dienden als informatieve wandversiering in de woonhuizen, waar ze op diverse schilderijen van 17de-eeuwse Hollandse meesters vereeuwigd zijn.