PORTRET VAN EEN ‘GEBROKEN’ RODE TULP
Aquarel van de hand van ‘De Tulpenschilder’. Vervaardigd begin 18de eeuw. Afm. (papiergrootte): ca. 27 x 11,5 cm.
We zien hier een zogeheten ‘gebroken tulp’ met een uniek patroon op de bloemblaadjes, dat lijkt op vlammen, strepen of bonte kleuren. Gebroken tulpen werden in de Nederlandse Gouden Eeuw boven alle andere tulpen gewaardeerd. In de 17e eeuw bereikten de bedragen die voor tulpenbollen geboden werden extreme hoogten. In januari/februari 1637 werden er voor tulpenbollen bedragen geboden van duizenden guldens, meer dan tien keer het jaarsalaris van een ervaren ambachtsman. Er werd gespeculeerd in opties op tulpen, die op dat moment nog in de grond zaten.
Omdat de bloeitijd van tulpen in het voorjaar slechts enkele weken bedroeg, lieten tulpenbollen-handelaren vanaf eind 16e eeuw tekeningen van hun tulpen maken. Daarmee kon worden getoond hoe fraai de bollen opkwamen.
Inmiddels weten we dat gebroken tulpen waren ziek waren. Het typische gevlamde kleurpatroon was ontstaan door een mozaïekvirus (ontdekt in 1928).
Het papier van deze tulpen aquarel is gedateerd rond 1700. Er zijn maar weinig tulpenschilders aan het begin van de 18e eeuw. Er blijft twijfel over wie ‘De Tulpenschilder’ is, maar er is een gerede kans dat deze tulpen gemaakt zijn door Maria Sybilla Merian (1647 – 1717). Maria Sybilla Merian was een insecten- en bloemenschilderes en natuuronderzoekster die planten en insecten bestudeerde en daar gedetailleerde tekeningen van vervaardigde. In 1700-1701 had ze een studiereis naar Suriname ondernomen waarvan ze ziek naar Amsterdam terugkeerde. Ze moest in haar levensonderhoud voorzien. Dat zou ze gedaan kunnen hebben door het schilderen van tulpen zoals deze. Ze waren bedoeld voor een kunstboek, een soort catalogus waarin een veelheid van bestaande tulpensoorten waren bijeengebonden.
Bij het schilderen is ze waarschijnlijk geassisteerd door leerlingen (zoals dat vaker gebeurde), misschien haar dochters. De bloembladeren zijn geschilderd door de meester, de bladeren aan de stengel zijn van een iets mindere hand.
De aquarellen werden eerder door Dr. Sam Segal toegeschreven aan Anthony Claesz I (1592 – ca. 1635).
Literatuur:
- Frans Willemse, “Het Mysterie van de Tulpenschilder” (2004)
- Sam Segal, “Tulips by Anthony Claesz” (1987)
Prijs: Euro 2.950,-
