Anatomie – Jan Wandelaar naar Bernhard Siegfried Albinus, 1742-1747

PRACHTIGE PLATEN UIT DE MEEST ARTISTIEKE ANATOMISCHE ATLAS

Kopergravures gemaakt tussen 1739-1743 door Jan Wandelaar voor het beroemde werk “Tabulae Sceleti et Musculorum Corporis Humani” van Bernhard Siegfried Albinus, gepubliceerd in 1747 in Leiden door Johan en Herman Verbeek. Afmetingen: 62 x 47,5 cm (elk).

“Tabulae Sceleti et Musculorum Corporis Humani” was waarschijnlijk het belangrijkste geïllustreerde anatomische werk van de achttiende eeuw. Anatoom Bernhard Siegfried Albinus (1697-1770), die professor was aan de Universiteit Leiden, en graveur Jan Wandelaar (1690–1759) werkten nauw samen om gravures te creëren die zowel wetenschappelijk nauwkeurig als visueel uitzonderlijk fraai waren.

Om de wetenschappelijke nauwkeurigheid van anatomische illustraties te vergroten, ontwikkelden Albinus en Wandelaar een nieuwe techniek waarbij een soort raster geplaatst werd op een vaste afstand van het anatomische object, waardoorheen de tekenaar het object bestudeerde. Het raster vormde dan de leidraad voor de uiteindelijke tekening, die per vierkantje opgebouwd werd.

Albinus geloofde in het idee van de “homo perfectus”, een geïdealiseerd perfect menselijk model waarvan alle mensen afgeleiden waren als varianten. Om deze perfecte mens weer te geven, werden de illustraties gemaakt van meerdere menselijke modellen. Eerdere anatomische voorstellingen, zoals die bij het werk van Andreas Vesalius (waaraan Albinus had meegewerkt), werden gemaakt aan de hand van een enkel model.

De anatomische figuren werden geplaatst in een weelderige Barokke setting, waarmee een ruimtelijk effect gecreëerd werd en de voorstelling bijzonder fraai en levendig werd.

Wandelaar maakte de eerste platen in 1742, waaronder skeletten afgebeeld met een neushoorn. Dat was de beroemde Indische neushoorn Clara, die destijds in Leiden verbleef en enorm populair was.

Albinus geloofde zo sterk in zijn werk dat hij naar verluidt 24.000 florijnen – ongeveer €1,9 miljoen vandaag de dag – heeft uitgegeven om het te laten maken. Zijn investering leverde platen op die hun gelijke niet kennen en algemeen worden beschouwd als behorend tot de beste gravures ooit gemaakt.

Voordat Jan Wandelaar Bernhard Albinus ontmoette, was al een bekwaam kunstenaar op het gebied van de natuurlijke historie. Hij studeerde bij de Nederlandse prentkunstenaar Jacob Folkema, de Nederlandse graveur en kaartenmaker Willem van der Gouwen, kunstschilder Gerard de Lairesse, en botanicus en anatoom Frederik Ruysch. Van 1746 tot aan zijn dood woonde Wandelaar in het huis van Albinus.

Prijs: Euro 1.250,- (per stuk)