BRITS-RUSSISCHE EXPEDITIE NAAR NOORD-HOLLAND, 1799
“Aftocht der Engelschen en Russen van De Helder op den 29 November 1799”, kopergravure vervaardigd door Reinier Vinkeles (1741-1816) naar een tekening van Dirk Langendijk (1748-1805). Gebruikt als illustratie in: “Geschiedenis der landing van het Engelsch-Russisch leger in Noord-Holland; alsmede der krijgsbedrijven en politieke gebeurtenissen, zoo aldaar, als in Vriesland en Gelderland, in den jare 1799” uitgegeven door F. Bohn in 1801-1802. Later met de hand gekleurd. Afm. incl. tekst ca. 17,5 x 19 cm.
In 1792 verklaarde de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden de oorlog aan Frankrijk, waar drie jaar eerder de Franse Revolutie was uitgebroken. Franse revolutionaire troepen onder bevel van generaal Jean-Charles Pichegru vielen in 1795 de republiek binnen. Stadhouder Willem V vluchtte naar Engeland en Nederlandse patriotten riepen de Bataafse Republiek uit.
De Prins van Oranje (zoon van Willem V), in ballingschap in Engeland, eiste militaire actie om de Oranjes te herstellen in Nederland en een Engelse oorlogsvloot van 150 schepen zette in augustus 1799 op het strand bij Callantsoog (ten zuiden van Den Helder) een invasiemacht van meer dan 20.000 soldaten aan land. De hertog van York was de opperbevelhebber van de Engelsen. Zij kregen in de weken erna versterking van nieuwe eenheden en van een aantal Russische regimenten. Den Helder werd bezet en de Bataafse vloot gaf zich al na vier dagen over.
De strijd golfde een aantal weken heen en weer. Op het hoogtepunt van de invasie hadden de Engels-Russische troepen heel Noord-Holland ten noorden van de lijn Egmond-Alkmaar-Hoorn in handen. Bij de gevechten waren in totaal ruime 65.000 man Britse, Russische, Franse en Nederlandse infanterie, grenadiers en huzaren van de lichte ruiterij betrokken.
Er waren hevige gevechten, zoals de Slag bij Bergen op 19 september en de Slag bij Castricum op 6 oktober, waarbij de geallieerden zware verliezen leden en terrein moesten prijsgeven.
Uiteindelijk besloten ze zich terug te trekken. Op 19 november 1799 werden de resterende troepen geëvacueerd, waarmee de expeditie ten einde kwam.
De gravure toont hoe de soldaten van de Brits-Russische invasiemacht Den Helder op 29 november 1799 verlaten. Op de voorgrond wordt een grote kist met het gekroonde monogram GR (van de Engelse koning George III) ingepakt. Een verwijzing naar het feit dat de geallieerde troepen zich terug mochten trekken uit Noord-Holland met behoud van hun buit, en zonder herstelbetaling te hoeven doen.
Op de achtergrond vertrekken manschappen in sloepen naar de gereedliggende schepen. De zgn. Den Helderexpeditie was te einde en de positie van de Fransen in Nederland was gesterkt.
Literatuur: Frederik Muller “Nederlandsche historieplaten” (1863-1882), 5528-a/6.
Prijs: VERKOCHT
