“Pasquins Winkaart op de Windnegotie van ‘t Jaar 1720.“ Kopergravures vervaardigd door een anonieme kunstnaar, 2e staat (van 2), later met de hand gekleurd. Compleet spel met 54 kaarten, incl. 2 titelkaarten, met onder elke voorstelling een vierregelige rijm in het Nederlands. Afm. (lijst): 88 x 88 cm.
Deze kopergravures komen uit “Het Groote Tafereel der Dwaasheid”, “Vertoonende de opkomst, voortgang en ondergang, der Actie, Bubbel en Windnegotie in Frankrijk, Engeland en de Nederlanden gepleegd in de Jare 1720.”
“Door verscheidene uitgegeven, tot beschimping deeser verfoeilijke en bedrieglijke handel, waar door in dit jaar verscheidene families en personen van Hoge en Lage Stand zijn geruïneerd. Gedrukt tot waarschouwinge voor de nakomelingen, in ‘t noodlottige jaar, voor veel zotte en wijzen. 1720.”
Het spel is een parodie over de aandelenhandel van John Law (1671 – 1729) een Schotse econoom, met een grote aanleg voor wiskunde en een briljant kaartspeler.
Law bedacht een systeem van obligaties en schuldbrieven voor de Franse staat en in 1717 stichtte hij een bedrijf dat in samenwerking met de staatsbank Louisiana exploiteerde. De Compagnie d’Occident – in de volksmond Mississippi Compagnie – kreeg voor 24 jaar het monopolie op de handel tussen Frankrijk en haar kolonie Louisiana. De aandelen emissie van de Mississippi Compagnie was in eerste instantie niet erg succesvol.
Law startte een campagne met positieve reisverslagen en pamfletten over Louisiana. Het Franse publiek werd opgezweept met verhalen over bergen goud en edelstenen die in de kolonie voor het oprapen lagen. De interesse in de aandelen van de nieuwe Compagnie groeide daardoor sterk en veroorzaakte een speculatiegolf in Parijs. Omdat de koersen stegen, kon Law steeds meer nieuwe aandelen van de Mississippi Compagnie uitgeven, die met staatsobligaties betaald werden. Deze obligaties werden door de Compagnie vernietigd – met een rente van 4% per jaar als vergoeding. Zo werd de (realistische) Franse staatsschuld omgezet in (onwaarschijnlijke) toekomstige winsten. Het publiek stortte zich nu massaal op de nieuwe en oude aandelen. De koerswaarde steeg van 500 naar 5000 Livres per stuk. In Parijs speelden zich chaotische taferelen af.
De speculatiezucht van het publiek liep uit de hand. Er was te veel papieren geld in omloop, de koersen kelderden, de illusie van financieel herstel vervloog. Veel buitenlandse investeerders wisselden hun aandelen om in zilver en lieten waardeloos papier achter. Het optreden van de winstmakers die het zinkende schip verlieten en de wilde inflatie leidden in tot sterke prijsstijgingen. Enkelen hadden met speculeren grof geld verdiend, maar velen hadden hun vingers gebrand. John Law stierf verarmd aan een longontsteking.
Literatuur:
- Frederik Muller “Nederlandsche historieplaten” (1863-1882), nr. 3600
- Catherine Perry Hargrave, “A history of playing cards” (1966), pp. 164-165
Prijs: Euro 4.950,- (incl. lijst)
