Moulins en Hollande – Johan Barthold Jongkind, 1867

HOLLANDSE MOLENS

“Moulins en Hollande“, ets vervaardigd door Johan Barthold Jongkind in 1867, 1e staat (van III). Afm. (plaatafdruk) 14,3 x 19,6 cm.

Johan Barthold Jongkind (1819-1891) is een sleutelfiguur in de schilderkunst van de 19de eeuw en pionier van het impressionisme. Hij werd geboren in Nederland, maar woonde het grootste deel van zijn leven in Frankrijk, waar hij bevriend raakte met kunstenaars als Claude Monet, Eugène Boudin, Charles-François Daubigny en Camille Pissarro. Jongkind schilderde naast stadsgezichten vooral kust- en rivierlandschappen.

Jongkind behoorde tot een groep vernieuwende en vooruitstrevende kunstenaars in Parijs en hij stond open voor nieuwe initiatieven. Eén daarvan was de oprichting van een gezelschap dat zich ten doel stelde de etskunst te laten herleven. In het begin van de 19e-eeuw had de lithografie een hoge vlucht genomen, maar in de tweede helft was de litho een banaal illustratiemiddel geworden. In de etskunst was, vond men, het ware handschrift van de kunstenaar afleesbaar. In 1862 richtte de uitgever Alfred Cadart samen met drukker August Delâtre de Société des Aquafortistes op. De opzet was de uitgave van mappen met prenten van levende kunstenaars. Tot de deelnemers behoorden Manet, Millet, en Jongkind. Jongkinds eerste bijdrage was de ets Vue de la Ville de Maassluis, voor de uitgave van 1862. Later volgden gezichten op de haven van Honfleur en op de spoorlijn langs de haven. Baudelaire was een van de eersten die Jongkinds etsen te zien kreeg. Hij schreef een artikel onder de titel “l’Eauforte est à la mode” in 1862: “Jongkind heeft zijn geheime dromen aan het papier toevertrouwd, een merkwaardige ingekorte verzie van zijn schilderkunst; het zijn schetsen die alle liefhebbers die gewend zijn om de ziel van een kunstenaar af te lezen, zelfs aan de hand van de allersnelste ‘krabbels’ kunnen waarderen.”

In deze ets vangt Jongkind met meesterlijke eenvoud het karakteristieke Nederlandse polderlandschap. Een imposante molen domineert de compositie. Daaromheen zien we boerenhuisjes, waterpartijen en twee boten die rustig door het kanaal varen. Aan de horizon tekenen zich nog meer molens af, waardoor het landschap diepte en herkenbaarheid krijgt.

Jongkind kiest hier niet voor fotografisch realisme, maar voor een vrije, schetsmatige benadering die de sfeer en beweging van het moment vastlegt. De lucht is vol dynamische lijnen die de Hollandse wolkenluchten suggereren, en het wateroppervlak wordt levendig aangeduid met lichte, snelle arceringen.

Deze prent werd oorspronkelijk in 1867 door de Britse kunstcriticus en etskunstpromotor Philip Gilbert Hamerton bij Jongkind besteld voor diens invloedrijke boek Etching and Etchers (1868). Later werd het werk opnieuw uitgegeven door de weduwe Cadart in de serie L’Illustration nouvelle. Het toont Jongkinds vertrouwdheid met zijn geboorteland en zijn vermogen om met een paar trefzekere lijnen een poëtisch landschap te scheppen. Zijn aandacht voor atmosfeer en wisselend licht vormde een belangrijke inspiratiebron voor de opkomende impressionisten.

Vandaag behoort Moulins en Hollande tot de geliefde voorbeelden van Jongkinds grafisch oeuvre, dat zowel in Nederland als internationaal in grote collecties wordt gekoesterd.

Prijs: Euro 975,-