Haarlem – W.C. van Baarsel, 1822

HAARLEM AAN DE VOORAVOND VAN DE INDUSTRIËLE REVOLUTIE

Staalgravure vervaardigd door W.C. van Baarsel naar het ontwerp van de Haarlemse landmeter Ferdinand Joseph Nautz (1785-1841). Later met de hand gekleurd. Afm. ca. 65,5 x 97,5 cm.

Kadasterkaarten uit deze tijd werd gemaakt als basis voor het heffen van belastingen. Deze kaart van Haarlem werd echter in 1822 ook los uitgegeven en voor fl. 3,- verkocht als stadsplattegrond voor reizigers.

Haarlem is aan het begin van de 19de eeuw in een diep gat terecht gekomen. Aan de randen van de stad heeft een grote kaalslag plaatsgevonden. Tussen de Voldergracht en de stadssingel is bijna alle bebouwing verdwenen. Ook aan de overzijde van het Spaarne lijkt de stad op een gebit vol gaten. Een belangrijke oorzaak van de verval was de dramatische achteruitgang van de textielnijverheid en bierbrouwerij, al eeuwen de belangrijkste pijlers waarop de Haarlemse economie rustte.

“Straten waarin voormaals gelukkige huisgezinnen door den arbeid een eerlijk bestaan vonden, zijn geheel afgebroken en in groene velden herschapen. In alle straten, alwaar voorheen geklepper der touwen en het vrolijk lied der arbeid gehoord werd, heeft thans doodsche stilte de levendigheid vervangen“, aldus C. de Koning in 1807/1808 in zijn vierdelige werk over de geschiedenis van Haarlem. Ons land kon de concurrentie met Engeland niet bijbenen. Daar werden inmiddels dankzij de invoering van de stoommachine, tegen lage kosten grote hoeveelheden textiel geproduceerd.

In 1821 werd een begin gemaakt met de sloop van de noordelijke bolwerken ten oosten van de Kennemerpoort tot aan het Vrouwehek en ten westen van de poort tot aan de Nieuwegracht. Alleen de Kennemerpoort bleef gespaard, want ‘s nachts ging de stad nog steeds op slot en overdag posteerden zich commiezen voor de poort om accijns te heffen op tal van goederen die in de stad werden ingevoerd. Na de sloop van de bolwerken kreeg architect Jan David Zocher opdracht het vrijgekomen terrein in te richten tot een wandelpark, bedoeld om de stad een wat fraaier aanzicht te geven, in de hoop dat dit welgestelde Haarlemmers ertoe zou bewegen hun voorgenomen vertrek uit te stellen of op te geven.

Het zou nog 17 jaar duren voordat Haarlem verboden is met het spoor en de trein de industriële revolutie in gang zet.

Prijs: Euro 2.650,-