Leiden – Johannes Covens & Cornelis Mortier, ca. 1730

17E-EEUWS LEIDEN

“Lugduni Batavorum vulgo Leyden sic ultimo delineato” [ Aftekening van Lugdunum Batavorum, in de volksmond Leiden, na de laatste vergroting]. Kopergravure voor het eerst uitgegeven door Frederick de Wit in 1690, hier in een ongewijzigde heruitgave door Johannes Covens en Cornelis Mortier van rond 1730. Later met de hand geleurd. Afm. 50,5 x 59,5 cm.

Leiden, de vierde stad van Holland, was in de zeventiende eeuw een belangrijke stad. Dat kwam vooral door de universiteit die er in 1575 gesticht was. Leiden kreeg die universiteit als dank voor het dappere verzet tegen de Spanjaarden in de Tachtig Jarige Oorlog.

De stad is gebouwd rondom de burcht, een kunstmatige kegelvormige heuvel waarop ion de twaalfde eeuw een ronde turfstenen vluchtburcht werd gebouwd. Deze burcht staat op de plaats waar twee Rijnarmen samenkomen, precies midden in de stad. De nederzetting ontwikkelde zich als een dijkdorp van de zuidelijke Rijndijk, de latere Breestraat. Zij werd het middelpunt van handel en scheepvaart in de zich snel ontwikkelende agrarische omgeving. Opmerkelijk is dat Leiden geen grote pleinen of markten heeft.

De plattegrond van Leiden is een van de weinige waarvoor Frederick de Wit niet de de oude koperplaten van Blaeu of Janssonius heeft gekopieerd.  Hij heeft Leiden laten graveren naar het voorbeeld van de plattegrond van Christian Hagen uit 1675 (de zgn. ‘Kleine Hagen’). De plattegrond is gemaakt na de zesde stadsvergroting van 1659. Aan de rechterkant van de kaart is de nooit gebouwde “Nieuw Gefondeerde kerck” of Waardkerk te zien.

Linksonder staat een cartouche met de gebruikte cijfers. Op het cartouche zien we Athena, de godin van de wetenschap, met het wapen van Leiden. Naast haar pronkt Demeter, de godin van de landbouw, met een hoorn des overvloeds. Naast het cartouche staat een kaasmaker. Deze decoratieve elementen heeft De Wit ook van de kaart van Christian Hagen overgenomen. In tegenstelling tot de kaarten die De Wit van Blaeu en Janssonius heeft overgenomen, staat hier het stadswapen dus niet rechtsboven, maar linksonder in de cartouche.

Prijs: Euro 1.950,-