Cartoon kaart van Europa – Grath & Kaspar, 1914

PROPAGANDAKAART TER ONDERSTEUNING VAN DE CENTRALE MOGENDHEDEN

“Momentaufnahme von Europa und Halbasien 1914“, kleurenlitho gedrukt in 1914 in Hamburg door Grath & Kaspar. Afm.: 48,3 x 67,6 cm.

Deze zeldzame en fascinerende politieke propagandakaart geeft een Duits perspectief aan het begin van de Eerste Wereldoorlog. De belangrijkste bij de oorlog betrokken landen worden weergegeven door menselijke of dierlijke karikaturen met verschillende attributen die de situatie helpen verduidelijken.

In het centrum van het conflict staan Duitsland, Oostenrijk en Rusland. Duitsland wordt vertegenwoordigd door zowel een adelaar, die de hand van de Franse soldaat probeert te bijten, als een deutscher Michel (een gewone Duitser), die België in zijn rechterhand klemt terwijl hij een spagaat maakt om de Franse soldaten met één voet tegen te houden, terwijl de andere voet een Russische soldaat trapt. Oostenrijk-Hongarije wordt afgebeeld als twee woeste dieren: een leeuw die een geweer vasthoudt en een kogel afschiet op de Russische beer, en een dubbelkoppige adelaar die de Balkan pikt. De Russische beer, omringd door Russische soldaten en scènes van burgertwisten, valt de Oostenrijkse leeuw van achteren aan. De Franse soldaten vluchten voor de Duitse aanval. Een bang uitziende Britse soldaat zit op een buldog terwijl een giftige slang van achteren toeslaat. Turkije wappert met een Turkse vlag terwijl het een kromzwaard vasthoudt. Bulgarije gebruikt een zaag op Griekenland, dat zelf een vat buskruit op de Peloponnesos heeft staan. In Servië, met sissende slang, staat een man die met een mes op een kroon insteekt. Albanië is slechts een lege stoel met een vraagteken. Andere landen worden passief afgebeeld, waaronder Italië als een Romeins godinnenbeeld, Zweden en Noorwegen als een vrouw die haar materiële middelen probeert te beschermen, Zwitserland als schaap (of is het een rat?) en een dronken Spanjaard die in een boomgaard zit.

De Russische vloot is opgesloten in de Zwarte Zee (omgedoopt tot “Das Fatale Mer”) door middel van een ketting over de Bosporus. De Middellandse Zee is omgedoopt tot “Mitleidenschaftliches Mer” [meelevende zee]. De Noordzee heet “Mord See” (in plaats van Nordsee) en het Noordzeekanaal heet “Der Skandal”.

Hoewel de menselijke personificatie van continenten en landen al in de 14e eeuw voor kwam, bereikten menselijke en dierlijke metaforen met cartoon kaarten van Europa een nieuw hoogtepunt tussen 1845 en 1945. De opkomst van deze satirische kaarten weerspiegelde de ingrijpende politieke en culturele veranderingen die in die tijd plaatsvonden. Politieke leiders werden gekarikaturiseerd en Europese naties kregen symbolische identiteiten die de geografische kaart humoristisch en toegankelijk maakten. Op basis van populaire stereotypen vonden deze visuele voorstellingen zelfs hun weg naar het klaslokaal om aardrijkskunde en politiek tot leven te brengen. Originele cartoon kaarten zijn zeer schaars, ze waren bedoelt als vluchtig pamflet met een korte houdbaarheid, letterlijk en figuurlijk.

Prijs: VERKOCHT