Gelderland en Overijssel – Gerard Mercator + Jodocus Hondius, 1619
“Geldria et Transysulana”, kopergravure vervaardigd in opdracht voor Gerard Mercator, uitgegeven in 1619 door Jodocus Hondius als deel van diens “Atlas Sive Cosmographicae Meditationes De Fabrica Mundi et Fabricati Figura” [Atlas oftewel kosmografische overwegingen over de schepping van de wereld en de vorm van het geschapene]. Verso: Franse tekst. Later met de hand gekleurd. Afm.: 35 x 46,4 cm.
Tussen 1339 en 1795 omvatte het Hertogdom Gelre de huidige provincie Gelderland en Noord-Limburg. Het strekte zich ook uit over een klein deel van het noorden van de huidige bondsstaat Noordrijn-Westfalen. Gelre was verdeeld in vier kwartieren, samen vormden zij de Staten van de Kwartieren: het kwartier van Veluwe, het kwartier van Nijmegen, het kwartier van Zutphen en het Overkwartier (kwartier van Roermond). Door de Tachtigjarige Oorlog werd het Overkwartier van Gelre afgesplitst. De drie noordelijke kwartieren sloten zich aan bij de Unie van Utrecht (1579) en werden deel van de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden. Het Overkwartier werd na 1591 deel van de Zuidelijke Nederlanden, het staat dus inmiddels niet meer op deze kaart van Gerard Mercator.
In 1528 werd de naam Overijssel voor het eerst gebruikt voor het gebied van de huidige provincie Overijssel. Voor die tijd sprak men van Oversticht, dat echter al in 1233 in het Latijn met Transysla/Transisalania (letterlijk: Over-IJssel) werd aangeduid. Dit gebied werd bestuurd door de bisschop van Utrecht.
Het Oversticht bestond uit het land van Vollenhove, Salland, Twente en Drenthe. De bisschop van Utrecht stond in 1528 het Sticht (Utrecht) en het Oversticht af aan keizer Karel V. De staten van Overijssel werden gevormd door de Hanzesteden Deventer, Kampen en Zwolle en de ridderschappen van Salland, Twente en Vollenhove.
Het gewest, dat sinds de opstand tegen Filips II deel uitmaakte van de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden, werd bestuurd door de burgemeesters van de grote steden en de leden van de ridderschappen. Afzonderlijke kaarten van Overijssel zijn er tot aan het begin van de 17e-eeuw nauwelijks, maar wordt het afgebeeld in combinatie met de vier noordelijke provincies, met Drenthe of zoals in dit geval met Gelderland.
Gerardus Mercator (1512 – 1594) was een Vlaamse cartograaf, instrumentmaker en graveur. Hij paste als eerste een hoekgetrouwe kaartprojectie toe, later naar hem Mercatorprojectie genoemd. Hij introduceerde het woord atlas. De koperen platen uit de nalatenschap van Mercator komen rond 1604 in Handen van Jodocus Hondius (1563-1612) die in de Kalverstraat in Amsterdam zijn uitgeverij ‘Inde Wackeren Hondt’ had. Zijn met nieuwe kaarten aangevulde atlas is de zgn. Mercator-Hondius Atlas. Later zetten zijn zoon Henricus en zijn schoonzoon Johannes Janssonius de uitgeverij voort.
Prijs: VERKOCHT
