“Kaart van het Haarlemmerhout; naar den laatsten aanleg van den Architect J.D. Zocher.” Kopergravure vervaardigd door Van Baarsel en Tuyn naar het ontwerp van landmeter Ferdinand Joseph Nautz (1785-1841) en uitgegeven in 1837 door de Erven F. Bohn. In de tijd met de hand gekleurd. Afm. 65 x 37 cm.
Tot medio 18e-eeuw hadden alleen de meer gegoede burgerij en de bewoners van de buitenplaatsen bij de Haarlemmerhout een sleutel voor de hekken die de Hout afsloten voor het gewone publiek. De uitroeping van de Bataafse Republiek in 1795 maakte een einde aan deze discriminatie. Voortaan mocht eenieder gebruikmaken van het bos. Niet alleen Haarlemmers, maar vooral ook Amsterdammers, die per rijtuig of trekschuit een dagje de Hout deden. Zij werden daartoe aangetrokken door de vele gedichten en prozawerken waarin de Hout werd verheerlijkt met zijn schitterende bomen en prachtige Spanjaardslaan die daar in de 17e-eeuw waren geplant.
In de 20e-eeuw ontnam het gemotoriseerde verkeer de Hout zijn glans. Het is moeilijk de ervaring voor te stellen die dichter Jan Frederik Helmers (1767-1813) hier ooit heeft gehad. In een dertig bladzijden tellend gedicht beschreef hij hoe hij in een nachtelijk donker de brede Spanjaardslaan betrad en daar bevangen werd door een onverklaarbare huiver bij het horen van het geritsel van de eeuwenoude lindebomen. Toen hij dieper het bos in trok, vlijde hij zich neer bij een oude eik. “Mijn geest neemt hoger vaart”, zo schreef hij, terwijl voor zijn ogen in het nachtelijk duister de schimmen van Haarlems helden verschenen: Wigbolt Ripperda, Kenau, Frans Hals, Adriaen van Ostade en natuurlijk Lautje. De Spanjaardslaan, zoals Helmers die heeft gekend, bestaat niet meer. In 1961 haalde Haarlem het landelijk nieuws toen de veelbezongen 300 jaar oude lindebomen binnen enkele dagen werden gekapt; geslachtofferd voor het autoverkeer.
Maar van het toekomstige lot van de Hout is op deze kaart nog niets te zien. De paden zijn lommerrijk en de schoonheid wordt benadrukt door een viertal aangezichten rondom de kaart. Linksboven de Koekamp (waar 50 jaar na het verschijnen van de kaart de eerste officiële voetbalwedstrijd in Nederland plaatsvond). Rechtsboven Paviljoen Welgelegen, het landhuis van bankier Henry Hope. Linksonder het Heerenlogement op de tegenwoordige hoek Dreef/Koningin Wilhelminalaan. Rechtsonder de Hertenkamp, waaraan de huidige hertenkamplaan ons tegenwoordig nog herinnert.
Prijs: Euro 1.650,-
