PRACHTIGE 17E-EEUWSE PASKAART VAN ZUID-OOST AZIË EN AUSTRALIË
“Paskaerte Zynde t’Oosterdeel Van Oost Indien, met alle de Eylanden daer ontrendt geleegen van C. Comorin tot aen Iapan”. Kopergravure vervaardigd door Pieter Goos uitgegeven te Amsterdam 1666, deels in de tijd met de hand gekleurd. Afm.: 44,5 x 54 cm.
Deze paskaart uit Pieter Goos’ Zee Atlas ofte Water-Weereld, een van de mooiste Nederlandse zee-atlassen ooit gemaakt, is versierd met een cartouche in kwabstijl met putti, met galjoenen, kompasrozen en afstandstabel. De vele loxodromen [kompaslijnen] duiden op het doel van de kaart: het navigeren op zee.
We zien het werkgebied van VOC. Goos zette het noorden links op de kaart en Australië (“Hollandia Nova”) is te zien met de ontdekkingen door de Nederlanders tot en met Abel Tasman’s tweede expeditie van 1644. Vermeld zijn reizen door: Dirck Hartog (met zijn schip “De Eendracht” in 1616), Cornelis de Houtman in 1619, Jan Edel in 1619, het galjoen Leeuwin in 1622, Jan Cartensz in 1623, Pieter Nuyts (met “‘t Gulden Zeepaert”) in 1627 en Gerrit Frederikszoon de Witt (met zijn “Vianen”) in 1628. Kapen en rivieren langs de noordkust zijn vernoemd naar VOC gouverneur-generaals Joan Maetsuyker, Anthony van Diemen, Jan Pietersz Coen en Cornelis van der Lijn.
De kaart geeft ook de eerste Engelse waarneming van de Australische kust weer en de eerste geregistreerde Europese schipbreuk voor de kust van West-Australië. De “Tryall”, een schip van de Engelse Oost-Indische Compagnie onder het commando van John Brooke in 1622, was vastgelopen op de Tryal Rocks (105 km uit de noordwestkust van West-Australië). In Brooke’s daaropvolgende onjuiste verslag aan de autoriteiten in Batavia, liet hij de rotsen verder naar het westen plaatsen, midden in de route die V.O.C. schepen volgden onderweg naar de Straat van Soenda. Deze nieuwe informatie was aanleiding voor Hessel Gerritsz, de V.O.C. kaartenmaker in Batavia, om de rotsen toe te voegen aan Nederlandse paskaarten waar ze bijna tweehonderd jaar op deze onjuiste positie bleven staan.
De kaart van Goos fungeerde als prototype zowel voor wat betreft detail als oriëntatie voor een groot aantal Nederlandse paskaarten uit de tweede helft van de 17e en eerste helft van de 18e-eeuw.
Prijs: VERKOCHT
