Rotterdam, rellen tussen orangisten en patriotten – Theodorus de Roode, 1784

RELLEN IN ROTTERDAM TUSSEN ORANGISTEN EN PATRIOTTEN

“Afbeelding van het gepleegde geweld te Rotterdam aen de Burger Compagnie no. 9 op den 3 April 1784, zoo als het zich in de baan straat vertoonde.” Ets met gravure vervaardigd door Theodorus de Roode in 1784. Later met de hand gekleurd. Afm. (plaatrand): 36,2 × 39,8 cm.

In het laatste kwart van de achttiende eeuw gaat het slecht met de Nederlandse economie en het politieke systeem is corrupt en ondoorzichtig. Het land wordt geregeerd door regenten die voornamelijk hun eigenbelang beschermen en een stadhouder, Willem V, die weinig tot niets doet voor het volk. De machteloze bevolking maakt zich zorgen over dit verval, helemaal als Engeland in 1780 de oorlog verklaart aan Nederland en de economie definitief instort. Vanaf dat moment politiseert de samenleving.

Er brak een revolutionaire periode aan. Dankzij de invloed van de Verlichting hadden burgers geleerd dat ze recht hadden op een eigen mening. Twee groepen bestreden elkaar: patriotten (veelal afkomstig uit gegoede burgerij) en orangisten (lagere volk + regenten). De patriotten, zij die zich ware vaderlanders noemden, waren tegen de stadhouder. Zij wilden meer vrijheid, meer gelijkheid en meer inspraak in het bestuur.

Vooral in Rotterdam staan de partijen tegenover elkaar. De patriotten hebben daar een vrijcorps opgericht: een legertje gewapende burgers, waarover de stadhouder géén macht heeft.

Op 3 april 1784 wacht een groep aanhangers van stadhouder Willem V het vrijcorps voor het stadhuis van Rotterdam op. Zij bekogelen de patriotten met stenen en modder. Ze denken dat de patriotten toch niet zullen schieten. Maar de patriotten raken in paniek en schieten wel. Er vallen vier doden bij het gevecht.

Op deze gravure zien we het treffen tussen de Negende Burgercompagnie en Orangisten in de Prinsenstraat te Rotterdam, in de avond van 3 op 4 april 1784. De compagnie onder luitenant-kolonel Elsevier opent het vuur op de op de oranjegezinde mensenmenigte. Onder de voorstelling het embleem van Burgercompagnie No. 9.

Literatuur: Frederik Muller “Nederlandsche historieplaten” (1863-1882), nr. 4550.

Prijs: VERKOCHT