Groningen – Nicolas Sanson + Pieter Mortier, 1692

STAD EN LANDE VAN GRONINGEN OP GROOT FORMAAT “La Seigneurie de Groningue subdivisée en toutes ses lurisdictions“, kopergravure op twee…

STAD EN LANDE VAN GRONINGEN OP GROOT FORMAAT

“La Seigneurie de Groningue subdivisée en toutes ses lurisdictions“, kopergravure op twee gemonteerde bladen vervaardigd door Nicolas Sanson “geographe ordinaire du Roy“, hier in een uitgave van Pieter Mortier uit 1692. In de tijd fraai met de hand gekleurd. Afm. 55,8 x 80,5 cm.

We zien de Stad en Lande van Groningen en een deel van Friesland en Drenthe met de grenzen van de verschillende jurisdicties. De kaart toont het gebied van Leeuwarden in het westen tot in Oost-Friesland en het Nederstift Munster (“Evesche de Munster”) in het oosten. Opmerkelijk is dat de provincie Drenthe als een kwartier van Overijssel wordt afgebeeld, evenals de Ommelander landschappen en kwartieren.

Linksonder een cartouche met impressum, fraai versierd met het wapen van de provincie Groningen. Rechtsboven een cartouche met schaalstokken van Italiaanse mijlen [1 Italiaanse mijl = 1000 stappen], Duitse leugen [1 leuge = 1 uur gaans], Franse lieues [1 lieue de Paris = 3898m] en uitleg van de gebruikte tekens. Een kompasroos middenboven geeft het noorden aan. Het is een van de eerste kaarten waarbij de gradenverdeling zich niet tot de randen beperkt, maar ook in lijnen op de kaart werd doorgetrokken. De lengtegraden zijn – zoals destijds gebruikelijk – gerekend vanaf het eiland Ferro [El Hierro in het Spaans], het meest westelijke Canarische Eiland dat in de Middeleeuwen werd beschouwd als de rand van hun wereld].

De eerste versie van de kaart verscheen in 1673 op het moment dat de troepen van Lodewijk XIV zich nog op het grondgebied van de Republiek bevonden. Zijn drang naar glorie werd echter gestopt en de Hollandse Oorlog met de Vrede van Nijmegen in 1678 beëindigd. De kaart werd verschillende malen herdrukt tot 1760, zonder dat er wijzigingen op het kaartblad werden aangebracht.

Literatuur: J.J. Vredenberg-Alink, De kaarten van Groningerland, nr. V A 11.

Prijs: Euro 850,-