Noord-Holland – Johannes Dou, 1781

WANDKAART NOORD HOLLAND

“‘T Hoogheemraadschap vande Uytwaterende Sluysen in Kennemerlant ende West-Frieslant“, kopergravure naar het ontwerp van Johannes Dou I, uitgegeven te Amsterdam bij Jacobus Nieuwenhoff in 1781. Later met de hand gekleurd. Vier bladen aaneen gemonteerd. Afm. 86 x 112 cm.

De kaart is een typisch voorbeeld van Nederlandse waterschapscartografie. Om het in een diepe kom liggende Hollandse laagland tegen het water van zee en rivieren te beschermen, lagen er in West-Nederland een groot aantal waterschappen die ieder verantwoordelijk waren voor de waterstaatszorg in hun gebied. Om het waterbeheer zo efficiënt mogelijk te laten zijn, waren goede overzichtskaarten enorm belangrijk.

Dijkgraaf en Hoogheemraden van het waterschap Uitwaterende Sluizen in Kennemerland en West-Friesland gaven landmeter/kaarttekenaar Johannes Dou I (1615-1682) opdracht hun grondgebied in het noordelijk gedeelte van Holland in kaart te brengen. Dou deed er 20 (!) jaar over en kwam in 1682 met een enorme kaart over zestien bladen. Twee jaar later was een kopie van de kaart over vier bladen klaar, alsmede een afbeelding op één blad.

Alle drie de versies van de kaart werden gegraveerd door Koenraet Decker (1651-1709) een leerling van Romeyn de Hooghe en Abraham Deur. Hoewel hun namen slechts voorkomen op de zestien bladige uitgave is aangetoond, dat de gebruikte koperplaten vaker werden gekopieerd, zowel afzonderlijk als in sets van drie kaarten. Hoewel het kaartbeeld ongewijzigd bleef, zitten er kleine verschillen tussen de wapens van de waterschapsfunctionarissen. Aan de hand van de wapens op dit exemplaar van dijkgraaf Willem Winder en de hoogheemraden Willem Lodewijk Graaf van Nassau Bergen, Jacob van Twuijver, Cornelis Kuyper, Daniel Ras en rentmeester en secretaris Gualtherus George Gideon van der Mieden, kunnen we stellen dat deze kaart is verschenen in 1781.

Johannes Dou I werd door het Hof van Holland als landmeter geadmitteerd op 10 september 1635. Hij genoot zijn opleiding aan de Leidse Universiteit. Na de dood van zijn vader in 1635 wordt hij samen met Steven van Broeckhuysen in vaste dienst aangesteld als landmeter van Rijnland. Vanaf 1637 was hij ook notaris.

Literatuur: o.a. Donkersloot – de Vrij, Topografische kaarten van Nederland vóór 1750, p. 147-148, nr. 751.

Prijs: Euro 3.250,-