Zeventien Provinciën – Willem Blaeu, 1630

BEROEMDE KAART VAN DE ZEVENTIEN PROVINCIEN

“Novus XVII Inferioris Germaniæ Provinciarvm Typvs de integro multis in locis emendatus à Guliel. Blaeu.” Kopergravure vervaardigd door Josua vanden Ende, hier in een zeldzame 2^e staat (de eerste zonder randgezichten) uitgegeven door Willem Bleau in 1630 als onderdeel van de “Atlas Appendix”. Rugzijde: blanco. Afm. ca. 39,8 x 50,1 cm.

Op deze beroemde zgn. “Scheepjeskaart” zien we rechtsonder een cartouche met schaalstokken en het adres van Willem Blaeu: “op ’t Water in de Vergulde Zonnewyzer”. Links een cartouche met opgaaf van de steden en dorpen per gewest en een legenda van de gebruikte symbolen. In de Noordzee zien we een 32-delige kompasroos, een zeemonster en vele schepen.

Met de val van Antwerpen in 1585 werd een feitelijke scheiding veroorzaakt tussen de Noordelijke- en Zuidelijke Nederlanden en de 17 provincies vielen in twee delen uiteen. Er kwam een grens waardoor de Zeventien Provinciën werden gesplitst in de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden en de Zuidelijke Nederlanden.

Door de emigraties en de politieke situatie verschoof het economische zwaartepunt naar het noorden. De Opstand tegen de Spanjaarden ging door en ondertussen verdeelde het geloof het hele continent in twee delen. Heel Europa was nu een groot strijdtoneel en de conflicten werden pas in 1648 in de Vrede van Münster opgelost. Daarin werd onder andere de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden door Spanje als soeverein erkend. De scheiding van de noordelijke en zuidelijke Nederlanden was op dat moment definitief.

Toch komen er tot ongeveer 1800 regelmatig kaarten van de Zeventien Provinciën voor. Dat had enerzijds te maken met de enorme kosten voor het veldwerk en het graveren dat voor het vervaardigen van nieuwe kaarten noodzakelijk was, maar kwam ook door de onduidelijke grenzen van het gebied in het oosten en het zuiden van de Zeven Provinciën.

Literatuur: H.A.M. van der Heijden “Oude kaarten der Nederlanden, 1548-1794″, kaart 64.2.

Prijs: Euro 2.350,- (incl. lijst)