KARIKATURALE KAART VAN EUROPA IN 1914

“Carte Symbolique de L’Europe. / Europa en 1914.” Kleurenlithografie vervaardigd door B. Crété in 1914/15. Afm.: (papier) 50 x 65 cm.

Deze zeldzame politieke cartoon kaart van Europa toont de situatie van de bondgenootschappen en territoriale vraagstukken tegen het einde van het eerste jaar van de Eerste Wereldoorlog. De belangrijkste bij de oorlog betrokken landen worden voorgesteld door menselijke of dierlijke karikaturen met verschillende nationale symbolen die de situatie illustreren.

De kaart werd voor het eerst uitgegeven in Polen, waar hij werd ontworpen door de Warschause kunstenaar Vladislav Levinsky. Omdat Warschau destijds een van de grootste steden van het Russische Rijk was, is het ‘Russische perspectief’ duidelijk zichtbaar. De afbeelding wordt gedomineerd door de glorieuze en serene figuur van tsaar Nicolaas II die Duitsland (weergegeven als een razende stier) steekt en zich richt op Frankrijk in de persoon van Marianne, rijdend op een grote Gallische haan. Achter de tsaar mobiliseren de eindeloze legers van Rusland – een verwijzing naar het besluit van tsaar Nicolaas II in juli 1914 om het Russische leger te mobiliseren, waarmee hij Duitsland ‘aanspoorde’ de oorlog te verklaren, wat het ook snel deed. De Danuamonarchie wordt afgebeeld als een veld met grafstenen en een omgekeerde gevallen kroon, een voorbode van het einde van het Oostenrijks-Hongaarse Rijk. Op zee verschuilt Engeland verschuilt zich achter haar marine. Finland, dat nog steeds deel uitmaakt van het Russische Rijk, zit vol wilde dieren. Noorwegen en Zweden zijn stereotiep mooie jonge vrouwen die met een atlas op schoot Europa aanschouwen. Italië is een vredige mandolinespeler die Sicilië in slaap sust. Spanje en Portugal zijn neutraal, maar Alfonso XIII, een bekende autoliefhebber, zit achter het stuur.

Deze kaart verscheen in verschillende edities in Polen en Parijs tot 1915, met slechts kleine wijzigingen. Het is onduidelijk welke als eerste op de markt kwam of dat ze gelijktijdig werden gepubliceerd.

Hoewel de menselijke personificatie van continenten en landen al in de 14e eeuw voor kwam, bereikten menselijke en dierlijke metaforen met cartoon kaarten van Europa een nieuw hoogtepunt tussen 1845 en 1945. De opkomst van deze satirische kaarten weerspiegelde de ingrijpende politieke en culturele veranderingen die in die tijd plaatsvonden. Politieke leiders werden gekarikaturiseerd en Europese naties kregen symbolische identiteiten die de geografische kaart humoristisch en toegankelijk maakten. Op basis van populaire stereotypen vonden deze visuele voorstellingen zelfs hun weg naar het klaslokaal om aardrijkskunde en politiek tot leven te brengen. Originele cartoon kaarten zijn zeer schaars, ze waren bedoelt als vluchtig pamflet met een korte houdbaarheid, letterlijk en figuurlijk.

Provenance: collectie Martinus Cornelis Sigal (1888 – 1969), verzamelaarsstempel op verso.

Prijs: 1.650,-