17E-EEUWS UTRECHT

“Traiectum Wttrecht”, kopergravure uitgegeven door Joan Blaeu ca. 1649. De kaart werd vervaardigd voor Blaeu’s beroemde stedenatlas “Het Toneel der Steden van de Vereenigde Nederlanden met hare Beschrijvingen”. In de tijd met de hand gekleurd, met latere toevoegingen. Afm. ca. 38 x 50 cm.

De koperen plaat waarvan de prent gedrukt is, moet gegraveerd zijn tussen 1642 en 1649, want de Smeetoren die in 1642 als sterrenwacht in gebruik werd genomen is in de legenda (nr. 56) aangeduid als ‘observatorium’.

Het kaartbeeld komt overeen met de situatie van 1642-1644, want de in 1644 aangelegde Pieterstraat komt er niet op voor.

De kaart bevat een aantal fouten: de reeds in 1587 gesloopte Salvatorkerk is nog steeds weergeven; de Catharijnepoort is nog weergegeven in de situatie van vóór 1625 en de Vaartse Rijn en Oude Rijn zijn niet juist georiënteerd.

Na de oprichting van de universiteit in 1636 legde de stad voor de studenten buiten de singel een sportveld aan, waar het toen zeer geliefde maliekolfspel kon worden beoefend (legenda nr. 53: “Palle maille baen”). Met de zes maliekolf spelers en de dichte bomenrijen is op de kaart een duidelijk beeld gegeven van dit toenmalige recreatie-terrein.

De Amsterdamse cartograaf en uitgever Joan Blaeu stelde zich tot taak de doelstellingen van eerdere uitgevers Abraham Ortelius en Georg Braun en Franz Hogenberg tegelijk te realiseren, door aan zijn uit vele delen bestaande wereldatlas ook een aantal stedenboeken toe te voegen.

Blaeu’s Toneel der Steden van de Vereenighde Nederlanden verscheen in 1649 in een Latijnse editie; de Nederlandse werd in 1652 gedrukt. De in dit werk opgenomen kaarten waren voor een gedeelte al in oudere kaartwerken gepubliceerd; 21 stuks bijvoorbeeld in Boxhorns Theatrum Hollandiae uit 1632. Andere kaarten werden geheel nieuw voor Blaeu’s stedenboek vervaardigd.

Bekend is dat Blaeu brieven aan stadsbesturen richtte met het verzoek hem een stadsplattegrond en een beschrijving van de stad toe te zenden.

Literatuur: “Kaarten van Utrecht” – Donkersloot de Vrij (1989), nr. 14

Prijs VERKOCHT