OUDSTE AANDELENBEURS TER WERELD
“Byrsa Amsterodamensis” Kopergravure vervaardigd door Claes Jansz Visscher, verschenen in de “Beschryvinghe van alle de Neder-landen anderssins ghenoemt Neder-Duytslandt” van de hand van Lodovico Guicciardini, uitgegeven door Willem Blaeu in 1612. Afm. ca. 26 x 31 cm.
De Amsterdamse koopmansbeurs was in het begin van de 17de eeuw het belangrijkste handelsinstituut ter wereld. Al snel was de beurs een zeer internationale aangelegenheid. Er werd gehandeld in alles wat maar te verhandelen was. Er waren VOC-aandelen te koop, termijncontracten die het recht gaven op een vastgelegd tijdstip voor een vaste prijs partijen goederen te kopen, verzekeringen, maar ook gewoon goederen. Verder konden er verzekeringen worden afgesloten. Er konden contracten over het vervoer van vrachten worden gesloten en er was informatie te krijgen wat verder voor de handel van belang was.
In de lente van 1608 werd met de bouw van de Koopmansbeurs begonnen, gedeeltelijk op de gewelven van de sluis, gedeeltelijk op palen van 50 a 60 voet lengte.
Het Amsterdamse stadsbestuur was de initiatiefnemer voor de bouw van deze beurs. Het wilde daarmee de handel in de stad op één plek concentreren. Dit was bevorderlijk voor de handel en het bood ook mogelijkheden voor regulering. De bouw stond onder leiding van stadsbouwmeester Hendrick de Keyser. Het ontwerp van de beurs was afgeleid van soortgelijke beursgebouwen in Antwerpen en Londen. In 1611 was het de Koopmansbeurs een feit.
De Koopmansbeurs bestond uit een rechthoekige binnenplaats met daaromheen een zuilengalerij. Doordat ze gedeeltelijk was gebouwd op brugbogen konden schepen met gestreken mast onder de beurs door varen. De doorgang werd in 1622 afgesloten, eerst met een boom in de vaaropening, vervolgens met zware houten deuren en tenslotte in 1672 werd de doorgang definitief dichtgemetseld. Als reden voor de sluiting wordt aangegeven dat in 1622 een steenhouwersgezel uit Namen, Balthasar Paul, complotteerde om Amsterdam in brand te steken. Een onderdeel van zijn plannen was het in brand steken van de beurs. Zijn plannen mislukten en Balthasar Paul eindigde zijn leven op het schavot op de Dam.
Misschien al in 1611, maar in elk geval na de verbouwing en uitbreiding van de beurs in 1668, had de effectenhandel een vaste plaats op de – openlucht – beursvloer.
Het overgrote deel van de transacties die in deze beurs gesloten werden, betrof de goederenhandel, maar de Beurs van Hendrick de Keyser was ook de plek waar aandelen in de VOC en, vanaf 1621, ook in de West-Indische Compagnie werden verhandeld. Daarom wordt dit beursgebouw ook beschouwd als de oudste aandelenbeurs ter wereld.
De gravure wordt opgeluisterd door een gedicht van Pieter Cornelisz. Hooft:
Van dit swaerlijvich werck belickt. wilt u niet belgen
Dat ghij benauwder speelt met uw swierende vloedt,
Ten behoeve van de korenhandelaren, werd in 1617 bij de Oude Brug, aan de zuidzijde, over het water een aparte korenbeurs gebouwd.
In 1835 was de Koopmansbeurs zodanig verzakt dat hij onbruikbaar geworden was en uiteindelijk moest het gebouw tussen 1836 en 1838 gesloopt worden. Ervoor in de plaats kwam de Beurs van Zocher, aan de andere kant van de Dam.
Prijs: Euro 475,-
