Amsterdam – Pieter Mol + Johannes Covens & son, 1787-1790

GROOT AMSTERDAM EIND 18E-EEUW “Nieuwe Kaart van de Wyberoemde Koopstat Amsterdam.” Kopergravure vervaardigd door Pieter Mol in 1770, hier in…

GROOT AMSTERDAM EIND 18E-EEUW

“Nieuwe Kaart van de Wyberoemde Koopstat Amsterdam.” Kopergravure vervaardigd door Pieter Mol in 1770, hier in een 2^e uitgave door Johannes Covens en Zoon van 1787-1790. Later met de hand gekleurd. Afm.: 65 x 77 cm (lijst: 79 x 89 cm).

We zien de Amsterdam en het omliggende gebied waaronder Sloterdijk, delen van Amsterdam-Noord en de Watergraafsmeer. De kaart borduurt voort op oudere kaarten, vooral op die van Gerrit Drogenham van ca. zeventig jaar eerder, maart werd geactualiseerd. Onder andere staat de Watergraafsmeer gedetailleerd ingetekend. Mogelijk is het een vroege recreatieve wandelkaart, immers in de titel wordt genoemd dat het een kaart is met “alle de Plaisante Weegen en Paden buiten de Stat”.

De kaart is van historisch gezien van belang omdat veel namen van onder andere molens, paden, sloten en buitenhuizen zijn genoemd. Daarnaast staan ook de meeste straatnamen binnen de stadswallen vermeld. Met een stippellijn is de honderdgaardenlijn aangegeven. (De honderdgaardenlijn was een denkbeeldige grens die 375 meter buiten de Singelgracht lag, sinds het einde van de veertiende eeuw golden hierbinnen de stedelijke regels. Bij een militaire dreiging mocht het stadsbestuur bijvoorbeeld alle huizen hierbinnen slopen. Op de kaart is het gebied geel gemarkeerd.)

Interessant is ook de verwijzing naar de brand van de oude schouwburg aan de Keizergracht. “De Schouwburg of Comedie is op den 11. Mai onder het Speelen van een Opera in den Brand geraakt en door de Vlamme geheel vernield.” Deze brand van 1772 moet een dusdanig grote indruk hebben gemaakt dat het in de zeer beknopte legenda is opgenomen en de plek van de schouwburg op de kaart is aangegeven.

Het kaartbeeld is overigens niet overal nauwkeurig. Zo staat de Jan Roodenpoortstoren (een openbare klokkentoren) niet op de juiste plaats.

Literatuur: Marc Hameleers “Kaarten van Amsterdam 1538-1865”, nr. 128/2.

Prijs: Euro 2.450,- (incl. lijst)