Harlingen – Joan Blaeu, 1649

395

Harlingen”, kopergravure vervaardigd voor Joan Blaeu’s stedenboek “Novum Ac Magnum Theatrum Urbium Belgicae Liberae Ac Foederatae” uitgegeven in 1649. Later met de hand gekleurd. Afm. 39 x 50,5 cm.

In 1644 kwam de Friese Admiraliteit van Dokkum naar Harlingen. De Zuiderhaven kreeg het karakter van marinehaven. De vermaarde Tjerk Hiddes de Vries wordt er later luitenant-admiraal. De krijgsvaart bleef echter van minder belang dan de handelsvaart. Talrijke schippers onderhielden beurtvaarten naar de Waddeneilanden, naar alle hoeken van de provincie en naar de Zuiderzeehavens, waarvan Amsterdam de belangrijkste was. De stad kende veel nijverheid. Er waren scheepswerven, bierbrouwerijen, zeep- en zoutziederijen, steen- en pottenbakkerijen, kalkovens, graan- en zaagmolens.

De havens vormen een beeldbepalend element op de plattegrond. Het dichtst bij zee ligt de oude haven. In het verlengde daarvan de noorder nieuwe haven. Naar het zuiden, de oosterhaven en In het verlengde daarvan de zuiderhaven. In elk van deze havens zien we een groot aantal schepen. Tussen de havens ligt de kern van de stad met het stadhuis en de Voorstraat, nu de belangrijkste winkelstraat van Harlingen. De Grote Kerk gewijd aan Sint Michiel, ligt heel excentrisch In het zuidoosten van de stad. Op die plaats lag het oude Kerkdorp Almenum, waar het rijke klooster gevestigd was dat ervoor zorgde dat Harlingen tot bloei kwam. De kerk staat dan ook vermeld met de weidse naam “Dom van Almenum”. Harlingen is ontstaan als een buurt van dat dorp, waar vissers en zeelieden zich vestigden. Joan Blaeu gebruikte als voorbeeld een plattegrond uit 1616 die gemaakt was door Nicolaes van Geelkercken voor Ubbo Emmius. Blaeu heeft wel een ander laten veranderen, mogelijk op advies van plaatselijke deskundigen. Het opvallendste is dat de oriëntatie van de kaart veranderd is. De originele kaart had het noorden links, hier ligt het noorden boven. Overigens was ook Van Geelkerckens kaart niet origineel. Hij had de grote 4 bladige kaart uit 1610 van cartograaf Jacobus Laurentius en graveur Robert de Baudous gekopieerd. Auteursrechten waren In de 17e eeuw nog een onbekend begrip.

Prijs: 395,-