RIJK VERSIERDE KAART VAN HOLLAND
“Comitatus Hollandia“. Kopergravure vervaardigd door Abraham Goos (kaartbeeld) en Claes Jansz. Visscher (randversieringen) te Amsterdam in 1630, eerste staat (van 8). Later met de hand gekleurd. Verso: blanco. Afm.: 47×58 cm.
We zien het graafschap Holland hier met een fraaie rand versierd. Midden boven prijkt het wapen van Holland, in het midden van linker- en rechter marges de wapens van de Verenigde Nederlanden en van Noord-Holland. Edellieden en handelaren krijgen ieder een eigen voorstelling in de hoeken, evenals Noord-Hollandse en Zuid-Hollandse boeren. De belangrijkste steden zijn afgebeeld, op iets groter formaat Amsterdam, Enkhuizen, Rotterdam, het Hof van Holland (“Curia Hollandia”) in Den Haag en Hoorn. Iets kleiner afgebeeld zijn Dordrecht, Delft, Gouda (“Dergou”), Schoonhoven, Alkmaar, Monnikendam, Haarlem, Leiden, Gorinchem, Den Briel, Edam en Geertruidenberg. De Burcht van Leiden en de (ook op de kaart voor de kust van Katwijk beschreven) Brittenburg zijn in de marge onderaan te zien. Bovenaan ook nog de voor Maurits van Nassau ontworpen zeilwagen op het Scheveningse strand en een zeilende ijsschuit.
Het kaartbeeld grijpt nog terug op een kaart uit 1558 van Jacob van Deventer, hoewel in 1621 al een nieuwe verbeterde wandkaart was verschenen. De kaart was dus bij het verschijnen al verouderd. In feite is het een kopie van een kaart van Willem Blaeu uit 1608. In het noorden en in geringere mate in het oosten is het afgebeelde gebied kleiner. Alleen in Noord-Holland heeft Visscher enkele veranderingen aangebracht. De Wieringerwaard is toegevoegd met een eenvoudig net van de waterwegen: de Beemster polder en de Purmer zijn droog weergegeven maar zonder wegen. De Wormer die in 1626 werd drooggelegd is nog als meer afgebeeld.
Midden onder zien we nog een cartouche geflankeerd door twee vissen, met op een doek de verklaring van de gebruikte symbolen en de schaalstokken. Boven de cartouche een man met een hengel en een passer als embleem van de grafisch kunstenaar en uitgever Claes Jansz. Visscher.
Literatuur: Blonk, “Comitatus Hollandia”, nr. 44.1
Prijs: VERKOCHT
