KAART VAN DRENTHE, ca. 1700
“Drentia Comitatus“. Kopergravure vervaardigd door Cornelis Pijnacker, uitgegeven door Petrus Schenk en Gerard Valck, ca. 1700. In de tijd met de hand gekleurd, met latere toevoegingen. Afm. 38 x 53 cm.
Dat deze kaart tot stand kwam is aan een toeval te danken. Op eigen kracht zou het arme en dunbevolkte gewest niet in staat zijn geweest een dergelijke kaart tot stand te brengen. In 1627 vestigde rechtsgeleerde Cornelis Pijnacker (1570-1645) zich echter in Meppel, die deze kaart van Drenthe in 1634 vervaardigde.
Pijnacker had al een lange loopbaan als hoogleraar aan de universiteiten van Leiden en Groningen achter de rug was gezant van de Republiek geweest in Tunis en Algiers. Tijdens zijn laatste gezantschap was hij echter in de financiële problemen gebracht, onder andere door vrijkopen van Christenslaven. Zijn verblijf in Drenthe, dat negen zou duren, gaf hem gelegenheid zijn zaken weer op orde te brengen. Tijdens dat verblijf gaf hij juridische adviezen en vervaardigde de kaart, die hij vervolgens in Amsterdam bij de firma Hondius liet drukken. In 1636 vertrok hij naar Franeker waar hij de laatste negen jaar van zijn leven werkzaam was als hoogleraar in de rechten.
Het was de eerste goede kaart van de provincie. Voor die tijd werd Drenthe alleen afgebeeld op kaarten van geheel noord Nederland. Die kaarten waren echter kleinschalig en weinig gedetailleerd. Pijnackers kaart daarentegen toonde allerlei landschapsdetails, zoals moerassen, veenontginningen, bossen, heide, wegen, rivieren en meren. De steden Coevorden en Meppel zijn met een verkleinde stadsplattegrond opgenomen. Van Westerwolde, dat Pijnacker op zijn kaart opnam, was het de eerste betrouwbare afbeelding.
Het zou meer dan 150 jaar duren voordat betere kaarten van Drenthe werden vervaardigd. Tot ver in de achttiende eeuw is de kaart door verschillende uitgevers in hun atlas opgenomen. Petrus Schenk, leerling van de graveur Gerard Valck deed dat eind zeventiende, begin achttiende eeuw eveneens. Hij tekende daarbij een raster van lengte en breedte graden op de kaart.
Interessant is het artikel in de Drenthse Volksalmanak van 2005, waarin de kaart uitgebreid beschreven wordt.
Prijs: VERKOCHT
