Den Haag – J. Smulders & Co., ca. 1881

“Platte Grond van ’s Gravenhage”, kleurenlithografie vervaardigd door J. Smulders & Co. rond 1881. Afm.: 44 x 48 cm. Deze…

“Platte Grond van ’s Gravenhage”, kleurenlithografie vervaardigd door J. Smulders & Co. rond 1881. Afm.: 44 x 48 cm.

Deze fraaie en gedetailleerde plattegrond toont Den Haag in een periode van ingrijpende stedelijke transformatie. Rond 1880 begon de stad zich te ontwikkelen van een lommerrijk bestuurscentrum tot een moderne residentie met grootstedelijke allure. De kaart laat duidelijk zien hoe de historische kern – met het Binnenhof, de Hofvijver en de brede lanen van het Willemspark – nog wordt omringd door open weilanden en polders, maar dat de eerste uitbreidingen al vorm beginnen te krijgen.

Aan de westzijde is het Zeeheldenkwartier in aanleg, met het kenmerkende rechthoekige stratenpatroon en moderne huizenblokken voor de opkomende middenklasse. Ten oosten van het centrum ligt de Stationsbuurt, die zich sinds de komst van het Hollands Spoor (1843) ontwikkelde tot een druk handels- en woongebied. De groene zones van het Haagsche Bosch, Malieveld en Scheveningse Bosjes markeren de natuurlijke grenzen van de stad, terwijl ten zuiden de Laakhaven en de Trekvliet het begin vormen van het industriële Den Haag.

Interessant is ook het (Franstalige) register aan de achterzijde van de kaart “met straten, openbare gebouwen en velerlei nuttige inlichtingen” waaronder kazernes, musea (zoals een “Cabinet de Curiosités et de chinoiseries” in de buurt van het Mauritshuis en een “Cabinet de Tableaux du feu le Baron Steengracht” aan de Lange Vijverberg).

De plattegrond is typisch voor de kaarten van J. Smulders & Co., die rond 1880 een reeks stedelijke plannen in kleur uitgaf. Het geheel biedt een helder beeld van de Haagse stadsstructuur aan de vooravond van haar expansie richting Bezuidenhout, Duinoord en het Statenkwartier – uitbreidingen die de stad aan het eind van de 19de eeuw voorgoed zouden veranderen.

Prijs: Euro 375,-