Dordrecht – Joan Blaeu, 1649

“Dordrecht”, kopergravure uitgegeven te Amsterdam in 1649 door Joan Blaeu, als deel van diens Toneel der Steden van de Vereenighde…

“Dordrecht”, kopergravure uitgegeven te Amsterdam in 1649 door Joan Blaeu, als deel van diens Toneel der Steden van de Vereenighde Nederlanden. Later met de hand gekleurd. Verso Latijnse tekst. Afm. 41,5 x 52 cm.

Dordrecht is de oudste stad van Holland (stadsrechten 1220). Daarom en vanwege het middeleeuwse stapelrecht was Dordrecht tot 1795 de eerste in rang van de zes grote steden van Holland. Zoals op de kaart te zien is, ligt de stad gunstig op een knooppunt van waterwegen, op een plaats waar zeegaten en rivieren elkaar ontmoeten. Men neemt aan dat de Hollandse graaf Willem I de stad bewust heeft gesticht als handelsnederzetting.

De plattegrond van de stad wordt gekenmerkt door de twee lange havens. De eerste is de Voorstraathaven (“Oude Haven”) met in het midden het Marktveld en meer naar het westen het over de Oude Haven heen gebouwde stadhuis. De tweede is de in 1410 aangelegde “Nieuwe Haven”. Aan de Maaszijde staat tussen beide havens de Grote of Onze-Lieve-Vrouwekerk (“Groote Kerck”), die nog steeds het uitzicht op de stad vanaf Zwijndrecht domineert. De stad wordt nog beschermd door een middeleeuwse stadsmuur met gracht. Alleen aan de rivierzijde zijn enkele kleine moderne verdedigingswerken aangelegd, zoals bastions. Een aardig detail is dat Joan Blaeu de Blauwhooft (linksboven; zo genoemd wegens de gebruikte Blauwe hardsteen, die een blauwe gloed geeft) als “Blaeu poort” heeft gespeld. De keersluis in de uitmonding van de Spuihaven (rechts), die in 1640 gebouwd werd, is al ingetekend.

Buiten de stadsgracht zien we kleine percelen met scheepswerven en houtopslagplaatsen. De straat erlangs heet nog steeds Kromhout. In de bovenhoeken van de plattegrond staan de wapenschilden van Holland (rode leeuw op goud) en Dordrecht (drie verticale banen van rood-zilver-rood).

De kaart is in de jaren 1640 waarschijnlijk speciaal voor de stedenatlas van Joan Blaeu gemaakt met informatie verkregen van het stadsbestuur. Joan Blaeu droeg de kaart daarom op aan “de zeer edele, zeer verstandige en zeer kundige mannen, de heren schout, burgemeesters en schepenen en de geheele vroedschap van de stadstaat Dordrecht’“.

De Amsterdamse cartograaf en uitgever Joan Blaeu stelde zich tot taak de doelstellingen van eerdere uitgevers Abraham Ortelius en Georg Braun en Franz Hogenberg tegelijk te realiseren, door aan zijn uit vele delen bestaande wereldatlas ook een aantal stedenboeken toe te voegen.

Prijs Euro 750,-