Zutphen – Joan Blaeu, 1649

“Zutphen”, kopergravure uitgegeven in 1649 door Joan Blaeu als deel van diens “Toonneel der Steden”. In de tijd met de…

“Zutphen”, kopergravure uitgegeven in 1649 door Joan Blaeu als deel van diens “Toonneel der Steden”. In de tijd met de hand gekleurd. Afm.: 43,5 x 53,5 cm

Zutphen is de hoofdstad van het graafschap Zutphen, dat vanaf 1127 door een personele unie met het hertogdom Gelre verbonden was. Samen met enkele kleinere vorstendommen vormde dit graafschap het derde kwartier van Gelderland, het deel van Gelderland ten oosten van de IJssel. Op de plattegrond is duidelijk te zien dat de stad uit drie afzonderlijke delen bestaat. Het oudste deel is de middeleeuwse stad met de Sint-Walburgiskerk en de in een booglopende brede marktstaat (Groenmarkt, Houtmarkt en Zaadmarkt). Aan de noordzijde van de rivier de Berkel (op de kaart links van de oude stad) is de Nieuwstad te zien, de 13e-eeuwse uitbreiding met de Nieuwstadskerk. Bovenaan is de Spittaalstad uit het einde van de veertiende eeuw afgebeeld, die langzaam tot ontwikkeling kwam. Er is bebouwing langs de Laarstraat en de Spittaalstraat, maar het gebied was vooral in gebruik voor de tuinbouw, wat blijkt uit de vele kleine veldjes. Zoals op de kaart te zien is, heeft Zutphen geen grote haven, maar de stad was wel lid van de Hanze.

Na het verdrijven van de Spanjaarden in 1591 door prins Maurits kon Zutphen beginnen aan de opbouw van een nieuwe vesting. Dirk Adriaanszoon Schelven ontwierp samen met Adriaan Metius de verdedigingswerken van de stad met bastions en drie hoornwerken. Er werd daarbij rekening houden met het steeds grotere bereik van de kanonnen.

Nicolaes van Geelkercken maakte in 1639 al een plattegrond van Zutphen, maar de uitwerking van Joan Blaeu is op onderdelen fraaier. Hij geeft hier een nauwkeurig en voltooid beeld van de torenstad.

De in 1604 aangelegde schipbrug is duidelijk zichtbaar, evenals de Nieuwe Nieuwstadspoort uit 1616. Ook de Wijnhuistoren (nog in aanbouw toen Van Geelkerckens plattegrond verscheen, bij Blaeu voltooid) staat er al op en de adellijke hoven zijn goed herkenbaar aan hun bekroonde traptorens.

We zien het wapen van het graafschap Zutphen rechtsboven, boven de legenda rechtsonder, staat het wapen van de stad.

Prijs: Euro 575,-