Amsterdam – Frederik de Wit, 1671-1675

DE GOUDEN EEUW VAN AMSTERDAM “Exactissima Amstelodami Veteris Et Novissimi Delineato” [Het oude Amsterdam exact en volgens de laatste weergave.]…

DE GOUDEN EEUW VAN AMSTERDAM

“Exactissima Amstelodami Veteris Et Novissimi Delineato” [Het oude Amsterdam exact en volgens de laatste weergave.] Kopergravure vervaardigd door Frederick de Wit en Adriaen van de Velde, zeldzame losse uitgegave uit ca. 1671-1675. Later met de hand gekleurd. Afm. 53 x 62,5 cm (en is daarmee iets groter dan de in atlassen opgenomen plattegronden van Amsterdam).

Frederik de Wit toont op deze kaart van Amsterdam het stadsbeeld van ongeveer tien jaar na het ontwerp voor de vierde uitleg van stadsarchitect Daniël Stalpaert. De bebouwing van het nieuwe gebied is nog zeer beperkt. De eerste uitgave van deze kaart van De Wit laat het meest oorspronkelijke plan voor de inrichting van de Plantage zien. De kavelstructuur werd anders nadat stadsarchitect Jacob Bosch in 1682 een alternatief inrichtingsplan voor de plantage maakte. Zijn verkaveling zien we terug op de tweede en derde uitgave van de plattegrond (uit ca. 1682 en resp. 1682-1685). De eerste uitgave moet gedrukt zijn tussen 1671 en 1675. Het bestuur van de Portugese Synagoge had het definitieve ontwerp van hun gebouw gekozen in 1671. Het kwam gereed in 1675 en staat op de kaart ingetekend, maar zonder legendanummer en vermelding. Opgenomen is ook een complex dat aangeduid wordt met de Stadstimmertuin op de hoek van de Singelgracht en Amstel. De feitelijke Timmertuin ligt er echter naast.

De kaart is aan de onderzijde voorzien van twee decoraties en een fraai stadsprofiel. De ontwerpen voor de decoraties zijn getekend door Adriaen van de Velde, hoogstwaarschijnlijk kort voor zijn dood, in 1671. Zijn tekeningen tonen allegorieën op de vier werelddelen. Linksonder zien we de mythologische prinses Europa gezeten op een stier (een vermomde Zeus) en Azië met een kameel en een wierookvat, rechtsonder Afrika met een leeuw en een schorpioen in de hand. Amerika heeft een pijl en boog in de hand en zit op een krokodil (al lijkt deze meer op een leguaan of zelfs een varaan). Boven het stadsprofiel zien we handelsgod Mercurius met zijn eenheid beschermende staf en een aantal putti die bezig zijn met plaatsbepaling door middel van een Jakobsstaf, dieptemeting door middel van een dieplood en met een passer globes van hemel en aarde bestuderen. Ook liggen er atlassen en kaarten, Amsterdam was immers het middelpunt van de wereld van de cartografie.

Prijs: VERKOCHT