UNIEKE MANUSCRIPT KAART VAN HEUSDEN UIT 1786
„Festung Huesden in Holland an der Grenze von Brabant“, tekening met pen en aquarel vervaardigd door een anonieme landmeter in 1786. Afm. 36,5 x 50,5 cm.
De patriotten waren burgers die aan het eind van de achttiende eeuw de democratisering in de Nederlandse Republiek wilden stimuleren en een einde wilden maken aan het absolutisme, zoals zij dat zagen, van het stadhouderschap. Ze eisten hervormingen in het bestuur, begonnen zich te wapenen en drongen zo steeds meer aan op de democratisering van de stadsbesturen. In 1786 en 1787 escaleerde het conflict tussen de orangisten en de patriotten zodanig dat er een korte burgeroorlog woedde.
De meeste patriotten woonden in Holland, maar ook in Brabant kreeg de beweging voet aan de grond. Vanaf 1786 raakten er meer Brabanders van overtuigd dat het patriottisme een einde zou kunnen maken aan de achterstelling van Staats-Brabant en de achtergestelde positie van katholieken in het regionale bestuur. Vooral in de steden ‘s-Hertogenbosch, Waalwijk, Helmond, Tilburg, Eindhoven en op het platteland van de Meierij waren er mensen met patriotse sympathieën. In het Land van Heusden en Altena werden patriottische genootschappen en gewapende vrijkorpsen opgericht die zich verenigden op grond van hun onvrede en idealen.
In januari 1787 vond er in Heusden zelfs een stedelijke revolutie plaats. Lokale patriotten vonden dat de volkssoevereiniteit aan de basis zou moeten liggen van de verkiezing van magistraten en namen de macht in de stad over.
Het verzet van de patriotten groeide ook landelijk zo sterk dat prinses Wilhelmina, de vrouw van stadhouder Willem V, in 1787 zelfs staande werd gehouden bij Goejanverwellesluis door een aantal patriotten toen ze op reis was van Nijmegen naar Den Haag.
Dit incident vormde de directe aanleiding voor de Pruisische inval in de Republiek. Frederik Willem II van Pruisen schoot zijn zuster Wilhelmina te hulp en eiste genoegdoening van het gewest Holland. Nadat een groot leger van tienduizenden goedgetrainde Pruisische soldaten de orde op zaken stelde in de rebellerende steden (Heusden werd daarbij door een groep orangistische boeren en Pruisische huzaren ingenomen en geplunderd), keerde het stadhouderlijk paar naar ‘s-Gravenhage terug en was de Oranjerestauratie een feit.
Deze kaart van de vesting Heusden is wellicht vervaardigd door een Pruisische militair ingenieur. Met grote precisie is de stad weergegeven waarbij de passer die gebruikt werd tijdens het tekenen systematisch gaatjes in het papier heeft achtergelaten.
Prijs: VERKOCHT
