HET ‘VLIEGEND LEGERTJE’ VOOR DELFT
“Gezicht op het Burger leger geleegen ten noordzijde. Delft in Augustus van den jaare 1787”. Tekening in pen en aquarelverf van de hand van Adriaan Gerard de L’Espaul. Gesigneerd rechtsonder “A:G. De L’Espaul fe”. Afm. 21,5 x 78,8 cm.
Tijdens de politieke en economische crisisjaren in de tweede helft van de 18e-eeuw kwam onder gegoede en ontwikkelde burgers het Patriottisme op.
Men stelde zich teweer tegen de heersende regentenklasse en streefde naar meer democratie. De patriotten waren fel anti-stadhouder, wat zij gemeen hadden met een aantal ontevreden regenten. Ook onder katholieken en andere religieuze minderheidsgroeperingen bestond er behoefte aan meer inspraak en vrijheid van godsdienst. De Engels-Nederlandse Oorlog (1780- 1784) was voor de patriotten in de hele Republiek aanleiding stadhouder Willem V en zijn aanhangers krachtig en fel aan te vallen in kranten en met pamfletten en schotschriften. In de jaren na 1780 kwam samenwerking tussen de verschillende anti-oranjegroeperingen tot stand.
In 1785 kwam het in Den Haag tot een climax, waarbij Willem V en zijn vrouw Wilhelmina van Pruisen zich gedwongen zagen Holland te verlaten en naar Nijmegen te vertrekken. Overmoedig geworden door dit succes grepen de patriotten in diverse steden naar de macht, ook in Delft.
Met liefst 700 man sloeg de Delftse revolutionair Adam Mappa in augustus 1787 zijn tenten op buiten de Haagpoort. Deze actie van het zogenaamde ‘Vliegend Legertje’ was het voorlopig hoogtepunt in de strijd tussen patriotten en prinsgezinden. Jarenlang hadden de partijen elkaar alleen bestreden met de pen als wapen. De Delftsche Courant stond vol met artikelen van patriotten die pleitten voor een nieuw bestel: weg met de stadhouder en weg met de regentenkliek.
Hun aanwezigheid voor de stadsmuren was dreigend genoeg om elf Oranjegezinde regenten te bewegen om hun zetel in de veertigraad af te staan aan patriotten. Dagjesmensen trokken naar het legerkamp om de helden van de revolutie te bewonderen en te feliciteren.
De feestroes was van korte duur. De koning van Pruisen, een zwager van Willem V, viel de Republiek binnen en herstelde binnen enkele dagen het oude regime. Op 17 september was Delft ‘bevrijd’ en veel patriotten vluchtten naar het buitenland.
De tekenaar van deze voorstelling moet een van die dagjesmensen zijn geweest die het tentenkamp buiten Delft heeft gadegeslagen. Mr. Adriaan Gerard de L’Espaul (1769-ca. 1815) kwam uit een geslacht van Delftse en Leidse schepenen, in 1793 werd hij benoemd tot kapitein van de Haarlemse Burger-Krygsraad.
Prijs: VERKOCHT
