Large Sailing Vessel and Rowing-boat – Reinier Nooms (Zeeman), ca. 1660

Groot zeilschip en een roeiboot. Ets vervaardigd door Renier Nooms rond 1660 en uitgegeven door Arthur Tooker ca. 1665. Afm. (plaatrand): 19,1 x 29,6 cm.

Reinier Nooms genaamd Zeeman (ca. 1623-1664) begon na een ruig leven als zeeman op latere leeftijd met schilderen, etsen en graveren. Hij was een veelbereisde kunstenaar, bezocht Parijs, Venetië en mogelijk ook Berlijn. Hij reisde tussen 1661 en 1663 op de vloot van Michiel de Ruyter mee voor diens strafexpedities langs de Noord-Afrikaanse kust.

Reinier Nooms beleefde het hoogtepunt van zijn carrière in het midden van de zeventiende eeuw en was ongetwijfeld een van de meest vooraanstaande en gerenommeerde maritieme kunstenaars van Amsterdam. Vanaf de jaren 1650 begon Nooms met het vervaardigen en aanvankelijk ook uitgeven van series etsen van schepen en topografische vergezichten, fait après le nature. Dit etswerk wordt gekenmerkt door een grote verfijning en werd door veel andere kunstenaars gebruikt als voorbeeld. Mogelijk heeft hij het etsen geleerd tijdens zijn verblijf in Parijs tussen 1650 en 1652, wellicht in het atelier van Matthijs van Plattenberg.

Net als in zijn schilderijen wordt de artistieke uitdaging van het vastleggen van de atmosferische effecten van diepte en licht op dezelfde manier gevoeld in de etsen van Nooms. Heel typerend zijn de soms dicht gearceerde droge naaldpatronen die de transparantie van zwevende wolken simuleren, evenals de kleine geëtste stippen die het spel van schaduw en licht op de zeilen oproepen, hetgeen getuigt van de technische bekwaamheid van de kunstenaar.

De meeste platen van Nooms werden gedurende een lange periode herdrukt en herwerkt of geretoucheerd. Enerzijds getuigt dit van de immense populariteit en vraag naar zijn prenten, anderzijds getuigt het van de kwaliteit van het etsproces.

Deze specifieke ets komt uit een reeks grote haventaferelen, waarschijnlijk Nooms’ laatste project op het gebied van prentkunst. De Londense prenten uitgever Arthur Tooker (actief 1664-87) verwierf de platen van de serie van Nooms (of van zijn weduwe in 1667). Toen Tooker de serie herdrukte, werden de koperplaten langs de volledige onderste plaatrand ingekort. Daarbij zijn de bijschriften met (vermoedelijk Nederlandstalige) informatie over de taferelen verwijderd.

We zien hier mannen bezig met het kalefateren van een scheepsromp waarbij worden de kieren tussen de planken worden dichtgemaakt met behulp van werk (uitgeplozen touw) en teer. Om het werk in de kieren te drijven worden breeuwbeitels of -ijzers gebruikt. De breeuwbeitel is extreem bot, of heeft zelfs een ronde groef, om te voorkomen dat de vezels in het werk afgesneden worden. Nadat het werk is aangebracht wordt het afgedekt met pek die door verhitting vloeibaar is gemaakt.

Literatuur: Hollstein’s Dutch & Flemish Etchings, Engravings and Woodcuts ca. 1450 – 1700, Reinier Zeeman nr. 118/III

Prijs: VERKOCHT